İşçi istifa etmiş olsa da ücreti ödenmek zorunda

SORU: Merhaba Devrim Hanım, 6 Ekim tarihinde 10 yıla yakın çalıştığım işyerinde pandemi nedeniyle işten çıkarttılar. Ücretsiz izne çıkartırız tehdidi ile de istifa ettirdiler. Bir ay sonra da kıdem, ihbar ve yıllık izin paramı maaş gününde yatıracaklarını söylediler. 

Kendi isteğimle çıkmış gibi göründüğüm için işsizlik ödeneğinden faydalanamayacakmışım. Benim gibi aynı işyerinde bu durumda olan beyaz yakalı çok var.

Bu durumda olan benim gibi kişiler, ne tür hak arayışına girebilir? Fazla mesai ücreti, işsizlik ödeneği ve işe iade ücretlerinden faydalanamamış oldum. Bunları bu pandemi süreci devam ederken mahkeme yoluyla geri almam mümkün mü? Ya da bilmediğim hak ve veya yol yöntem var mı? Değerli bilgilerinize danışmak istedim. Yardımcı olabilirseniz acil olarak çok memnun kalacağız.

Sevgi ve saygılarımla.

CEVAP: İyi günler. Her ne kadar sorunuzda ilk cümlenizde “İşten çıkardılar” demiş olsanız da daha sonraki ifadelerinizden işten çıkma şeklinizin sizin istifanız sonucu olduğu anlaşıldığından sorunuzu bu duruma göre cevaplandırmaya çalışacağım. Genel kural olarak istifa eden işçi kaç yıl çalışmış olursa olsun, kıdem tazminatı alabilme hakkına sahip değildir. Ancak, ücret açısından aynı durum söz konusu olamaz. İşçi kendi dahi istifa etmiş olsa, işveren işçiye ödenmeyen ücretini, varsa fazla çalışma ücretini ve varsa yıllık izin ücreti alacağını ödemek durumundadır.  Kıdem tazminatı alacağı açısından ise, uygulamada, Yargıtay kararları ile işçi lehine yorum ilkesi gereği istifa eden işçinin dahi tazminatını alabilmesi bazı şartların varlığı halinde olanaklıdır. Ancak, her bir somut olay kendi koşulları içinde mahkeme tarafından ayrı değerlendirilmektedir.

İstifa ettiği halde bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için işçinin istifa dilekçesindeki iradesinin fesada uğratılmış olması aranmaktadır. Fesada uğratılmış olması demek, bu istifa dilekçesi işçiyi kandırarak alınmış veya işçiyi tehdit ederek alınmış veya işçi yanılarak istifa değil de başka bir dilekçe imzaladığına dair hataya düşmüş olması halleri örnek olarak verilebilir. Bu gibi durumlarda yapılan fesihlerde, feshin işveren tarafından gerçekleştirildiği kabul edilmektedir. İş sözleşmesinin istifa ile sona ermesi halinde işçinin iş güvencesi hükümlerinden yararlanması mümkün olmadığı gibi, ihbar ve kıdem tazminatlarına da hak kazanılamaz. Bundan başka işçinin işverene ihbar tazminatı ödemesi yükümü ortaya çıkabileceğinden uygulamada mahkemeler ve Yargıtay tarafından istifa türündeki belgeler titizlikle ele alınarak incelenmelidir. Dolayısıyla açacağınız bir davada, sizin ispatlamanız gereken husus, ayrıca iradenizin sakatlandığı, istifaya zorlandığınıza dair durumu da ispat etmekle yükümlü olacaksınız. Kaldı ki istifa eden bir işçiye işverenin sorunuzda belirttiğiniz üzere kıdem, ihbar tazminatı ödemesi zaten işverenin yaptığı işlem açısından bir çelişki oluşturacağı için bu durum sizin için istifanızın gerçek iradenizi yansıtmamış olması açısından bir delil niteliğindedir.

Şu an açısından dava açmak için salgın gerekçesi ile herhangi bir bekleme süresi, sürenin durması gibi bir durum söz konusu değildir. Zira salgın nedeni ile işten çıkarılmanın kısıtlanması ile dava açmak aynı şeyler değildir. Dolayısıyla, tarafınıza ödeneceği söylenen süreyi bekleyip, işçilik alacaklarınız için dava açabilirsiniz. Bu süre içinde ödeme yapılırsa eksik ödeme için de dava açabilirsiniz. Ancak, önce dava şartı gereği zorunlu ara bulucuya başvurmanız gerekmektedir.