Trump ve Latin Amerika

Bir karikatürde Eski ABD Başkanı Barack Obama ile Nevizade’de bira içmekte olan bir genç, Obama’ya ‘ABD’yi aslında sen yönetmiyorsun, Rotschildler var, Rockefellerlar var, savaşları da hep onlar çıkarıyor petrol için’ diye ABD siyasetini anlatır. Bir taraftan birasını yudumlayan Obama, bir taraftan da gence meraklı bir ifadeyle ‘Vallahi mi? İyi ki gelmişim Nevizade’ye’ diye cevap vererek minnet duyar. Trump’ın ABD seçimlerini kaybetmesi ile, Trump’ın seçilmesini tercih eden ve kazanacağını düşünenlerin gerçekleri kabul etme yöntemi olarak sığınacakları argüman bu olacaktır; ‘Zaten ABD’deki başkanlık seçimleri bir illüzyondur, kim gelirse gelsin müesses nizam her zaman idareyi elinde tutar ve değişen bir şey olmaz’. Bu argümana biraz tedbirli yaklaşmak gerekiyor.

Latin Amerika’nın bazı ülkelerinde ABD seçimlerine olan yüksek ilgiyi anlamlandırmaya çalışırken kaçınılmaz olarak her ülkenin siyasi koşullarını değerlendirmek gerekiyor. Seçimlerin en yakından izlendiği ülkelerde, Trump-Biden ayrımı siyasi mücadelenin bir parçası haline geliyor, iktidar ve muhalefet, içerideki ayrışmaya paralel bir ayrışma gösteriyor. Bunun belki de en somut öreğini Brezilya’da görüyoruz. Trump’ın en büyük hayranlarından biri olan Bolsonaro’nun tabanının seçimlerde Trump’ın kazanmasını istediği açıktı. ABD’de seçimlerin çalındığına yönelik iddialar bile Brezilya’da bu çevre arasında hızlı bir biçimde karşılık buldu. Muhalefet ise Bolsonaro’nun Trump ile olan yakın ilişkisine binaen, Biden’ın başkanlığını iktidara vurulmuş bir darbe olarak görüyor. Eski Başkan Lula Twitter’dan Biden’ı kutlarken, seçim sonuçlarının dünya için bir rahatlama nefesi verdiği ve ‘Trumpizmin’ kaybetmesini Latin Amerika’ya karşı yapılan saldırıların sona ermesi olarak gördüğünü belirtti.

Hiç şüphesiz Brezilya’daki muhalif kesimlerin Trump karşıtlığının somut temelleri olduğu söylenebilir. Kişisel hayranlık dışında Bolsonaro, Trump ile imzaladığı askeri anlaşma vasıtasıyla Brezilya’nın ABD’ye askeri sanayi ürünleri satabilmesini sağlayabilmişti. Bu anlaşmanın imzalanması esnasında aslında temel hedefin Venezuela’da bir rejim değişikliğinin sağlanması olduğu açıkça ifade edilmişti. Bolsonaro, Trump ABD’sine Çin’le ilişkilerini bozmak pahasına yakınlaşırken, Venezuela’da rejim değişikliğinde öncü rol oynamayı da kabul etmiş durumdaydı. Bir başka deyişle Bolsonaro, Trumpizm ile ideolojik bir ortaklığa sahip olmanın ötesinde Latin Amerika’da Trump’ın ikinci döneminde daha etkin olmasını sağlayacak ekonomik ve askeri bir ortaklığın da temellerini atmıştı.

Venezuela’da askeri müdahale paktının diğer önemli ayağı olan Kolombiya’da ise Başkan Iván Duque’nin tabanı olan Uribeciler tüm yumurtaları aynı sepete koyarak doğrudan Trump’ın başkanlığını desteklediler. Duque, Trump ile kurduğu kişisel ilişkinin yanında Venezuela’daki ‘castrochaivst’ rejimin değiştirilmesi yönündeki stratejiyi hayati buluyordu. Trump’ın ise seçim stratejisinin mücevheri Florida’yı kaybetmemekti, Florida kazanıldıktan sonra oluşan hava da bunun göstergesidir. Bu yüzden Uribeciler kampanya süresince, Florida seçimlerindeki Latino oylarına etki edebilecek her argümanı kullanmaktan kaçınmadılar. Muhalefet ise hükümetin kampanya süresince ateş ile oynadığında hemfikirdi. Trump’ın seçimleri kaybetmesinin zaten toplumsal desteği çok düşmüş bulunan Duque Hükümeti için yeni bir dert kapısı açması kaçınılmaz.

Tüm bu açılardan bakınca, seçimleri Biden’ın kazanmasının ABD’nin bölge politikasındaki değişikliklerden çok, bölge ülkelerinin kendi iç siyasal mücadeleleri bağlamında büyük bir fark yaratacağı yadsınamaz hale geliyor. Trump’ın tarihteki bölge ile en ilgisiz ABD başkanı olması, sadece güvenlik ve göç konularında ve bu konularda da sınırlı ama saldırgan bir politika izlemiş olması da bu durumu değiştirmiyor. Bu bağlamda ister istemez Trump’ın seçimleri kaybetmesi bölgede kendisinden yana seçimde bulunmuş iktidarların kayıp hanesine yazılıyor.