Temaslı işçi işten kaçınma hakkını kullanabilir

SORU: Merhaba. İnternet sitenizde “Koronavirüse karşı işyerinde hangi önlemler alınmalı, vaka çıkarsa ne yapılmalı?​” adlı yazınızı okudum. Perşembe günü çalıştığım işyerinde bir arkadaşımızın kovid-19 testi pozitif çıktı ve bu arkadaşımız ile salı ve çarşamba günleri 2 gün üst üste 5 kişi bir arabada İstanbul’dan Dilovası’ya gittik. Perşembe günü arkadaşımızın testinin pozitif olduğunu öğrendik. İşverenimiz bizi o gün çalıştırmak istedi fakat çalışmadık. Aynı gün test yaptırdık ve sonuçlarımız negatif çıktı fakat hepimiz biliyoruz ki bu hastalığın 14 gün kuluçka süresi var. Ve biz şu anda 4 temaslı kişi olarak her sabah aynı arabada Dilovası’ya gitmek zorunda kalıyoruz. Bu konuda işverenimizden neyi talep edebiliriz, hangi haklarımız var? Bunu öğrenmek istiyorum. Teşekkür ederim.

CEVAP: İyi günler ilginize teşekkür ederim. Yalnız bir noktayı belirtmek istiyorum. Sorunuzda belirtmiş olduğunuz yazı, iş güvenliği uzmanı bir arkadaşımızın yazmış olduğu bir yazıdır. Öncelikle, işçi açısından yapılacak hukuki işlemlerden önce, işyerinde bir çalışanın kovid-19 testinin pozitif olması halinde işverenin derhal alması gereken önlemler bulunmaktadır. Bunlar temel ve acil olarak şu şekilde sıralanabilir:

Kovid-19 tanısı konulan çalışanların işyerine gelmemesi, derhal maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurması istenilmelidir. Tanı konulan kişi işyerinde ise derhal maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna gönderilmelidir.

Durum derhal Sağlık Bakanlığının Alo 184 hattına ve il sağlık müdürlüğüne bildirilmelidir.

Yakın mesai arkadaşları ve işyerinde bulunduğu sırada temas ettiği kişiler eve gönderilmelidir. Bu kişiler 14 gün evde karantinada kalmalıdır. Karantina sürecinde hastalık belirtisi ortaya çıkanlar en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

Filyasyon amacıyla yakın çalışma arkadaşları ve işyerinde bulunduğu sırada temas ettiği kişilerin listesi çıkarılmalıdır, temaslılar listesi derhal Sağlık Bakanlığının 184 hattına bildirilmelidir.

İşyerinden eve veya sağlık kuruluşuna sevk edilecek kişiler için bir izolasyon alanı oluşturulmalıdır.

Hasta kişinin kullandığı muhtemel her alan; üretim alanları, ofisler, yemekhane, servis aracı, asansör, lavabo, toplantı odası, dinlenme odası, soyunma odası, revir ve benzeri tüm ortamlar dezenfekte edilmeli ve havalandırılmalıdır. Mümkünse tüm işyerinin dezenfekte edilmesi doğru olacaktır.

Bu hususlar, derhal yapılması gereken işveren yükümlülükleridir. Dolayısıyla, öncelikle kanımızca sizin ve sizinle birlikte temaslı olan tüm işçi arkadaşların 14 günlük bir karantinaya alınmanız işyerinde çalışan herkesin sağlığı için zorunlu bir uygulama olacaktır.

Bunun dışında ayrıca, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun “Çalışmaktan kaçınma hakkı” başlıklı 13. maddesinde, “Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhal kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi halinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir” hükmünü düzenlemektedir. Ancak, kanun maddesinin bu ilk iki fıkrası acilen önlem alınması ve karar verilmesi gereken durumlarda başvuru yapılmasını, karar alınmasını ve harekete geçilmesinin de geç kalınabileceğini öngörerek 3. fıkrasında şu düzenlemeye yer vermiştir:

“(3) Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.”

Bu durumda, işyerine hitaben yazacağınız bir dilekçe ile işyerinde bir işçi arkadaşınızda koronavirüs tespit edilmesi ve bu sebeple kendisi ile temasta bulunmuş olmanız ve sağlık açısından karantina altında bulunmanız gerektiğini belirten bir dilekçe yazarak çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilirsiniz. Bunun için kanunun maddesinde de yazıldığı üzere bir başvuru yapmadan ve hemen kullanabilirsiniz. Kanunda yazan bu hakkınızın kullanılması, yine kanunda yazıldığı üzere sizin haklarınızın kısıtlanmasına gerekçe olamaz. Yani, işten kaçınma hakkının kullanılması halinde işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedemez, ücretleriniz ile ilgili aykırı bir düzenleme yapamaz.