Şehrin üzerindeki eller

Napoli, 1959’dan bu yana hizmet veren San Paolo Stadı’nın adını Diego Armando Maradona Stadı olarak değiştirdi. Kulübün Sahibi ve Başkanı Aurelio de Laurentiis’in Maradona’nın ölümünün ardından gündeme getirdiği değişiklik Napoli Belediyesinin de desteğiyle kent konseyinde kabul edildi. Böylece Napoli, stadına yabancı bir oyuncunun adını veren nadir kulüplerden oldu. Maradona’nın Napoli’yle olan benzersiz bağını düşününce şaşırtıcı olmayan bu değişikliğin ironik bir tarafı var ki kesişim kümesinde stadın ve şehrin tarihi, Maradona’nın şöhreti ve Napolili Yönetmen Francesco Rosi’nin unutulmaz filmi Le Mani Sulla Citta (Şehrin Üzerindeki Eller) yer alıyor.

***

“İşte, çağımızın altını (inşaat). Kim onu yenebilir? Endüstri mi? ‘Güney’in endüstriyel rönesansı.’ Tabii fabrikalara, böylece grevlere, sendikalara, sağlık yardımlarına yatırım yapın. Kalp krizi geçirirsiniz! Size sıfır sorun ve endişe vadediyorum. Risksiz kâr. Sadece şehri, yatırımları buraya getirmeye ikna etmemiz yeterli.”

Rosi’nin 1963 yapımı filminin başrolü Edoardo Nottola, bir grup politikacıya kent planını neden değiştirmeleri gerektiğini anlatırken bu cümleleri kullanır. Burjuvazinin, emrindeki politikacılar ve idare mekanizması aracılığıyla kenti nasıl sömürdüğünü Napoli üzerinden anlatan filmin sonunda biz şehrin yeni panoramasını seyrederken ekrana “Karakterler ve olaylar kurmacanın, toplumsal ve çevresel atmosfer ise gerçeklerin ürünüdür” uyarısı gelir. Doğru, Napoli’de Rosi’nin filminde Rod Steiger’in canlandırdığı Edoardo Nottola diye biri yoktur ama Achille Lauro vardır ki Nottola tam da odur.

Armatör Lauro, faşist dönemde silah ticareti yaparak servetine servet katmış, uzun yıllar Napoli kulübünün başkanlığıyla belediye başkanlığını bir arada yürütmüş sağcı bir milyarderdi. Siyasi gücünü artırmak için futbola ihtiyacı olduğunu düşünerek 1936’da kontrolüne aldığı SSC Napoli’yi çiftliği gibi yöneten, büyük paralar harcayan Lauro, 2. Dünya Savaşı sonrası kentin geçirdiği dönüşümün başrolündeydi. San Paolo Stadyumunu şehrin yeni merkezi Fuorigrotta’nın eşiğine inşa ettirdi. (Rosi’nin filmindeki maketin merkezinde stadı görürüz.)

Kulübe ve şehre gönderme yaparak siyasi propagandasını “Büyük Napoli için Büyük Napoli” sloganı üzerine kuran Lauro, kent halkını uzun yıllar yedeklemeyi başardı ve bu özelliğiyle Hristiyan Demokratların gözdesi oldu. Kulüpteki hakimiyetiyle birlikte belediye başkanlığını da bırakmak zorunda kalmasının Napoli’nin 1961 ve 1963’te küme düştüğü karanlık dönemlere denk gelmesi tesadüf değildi. Taraftarlar, küme düşmenin yarattığı öfkeyle Lauro’nun inşa ettirdiği yeni stadyuma epey zarar verdi. Lauro sonraki yıllarda kulüp sahipliğini sürdürse de “onursal başkan” unvanıyla geri plana çekilmek zorunda kaldı.

Rosi’nin filminde anlattığı “şehrin üzerindeki eller”in hem şehre hem de kulübe büyük zararı oldu. Lauro döneminde dökülen paralara rağmen kazanılamayan başarılar, on yıllar sonra futbol tarihinin en özel yeteneklerinden birinin yolunun Napoli’ye düşmesiyle geldi.

Maradona, “Tanrı’nın eli”ni Meksika 86’daki İngiltere maçından önce ‘84/85 sezonundaki bir Udinese maçında kullanmıştı. Bir başka deyişle dürüstlüğü tartışılır ama bugüne dek “Şehrin üzerinde salınan” ve Napolilileri güldüren tek el onunkilerdi. Adı, San Paolo’nun da dahil olduğu kentsel projeyle şehre vurulan darbenin mirasını değiştiremez ama bir teselli olur belki, her zaman olduğu gibi.