Postacı kapıyı iki kere çalar

Yaklaşık otuz yıl önce yani on altı yaşında satranca başladığımda rakiplerimin çok gerisinde olduğum için, biraz karamsarlığa kapılmıştım. Ta ki satranç kitaplarını karıştırırken bana umut veren kahramanımla tanışana kadar. Siz de satranca geç başladığınızı düşünüyorsanız, Akiba Rubinstein’ın inanılmaz hayat hikayesine tanık olma zamanınız gelmiş demektir.

1880’de Polonya’da sefalet içinde yaşayan bir ailenin on ikinci çocuğu olarak doğdu. Kendisinden önce dünyaya gelen on kardeşi bebeklik döneminde tüberkülozdan ölmüştü. Babası da Akiba doğmadan birkaç hafta önce öldü. Akiba, büyükanne ve büyükbabası tarafından haham olmak için büyütülmesine rağmen on altı yaşına geldiğinde satrançla tanışınca dini kariyerine son vererek satrancın efsaneleri arasına adını yazdırdı. Dönemin en kuvvetli turnuvalarından olan Carlsbad turnuvasını,  Nimzowitsch, Schlechter, Chigorin, Tartakower, Spielman, Marshall gibi ustaların önünde kazandığında 27 yaşındaydı. Aynı yıl Lodz turnuvasında Rotlewi’ye karşı siyah taşlarla oynarken ölümsüz oyununu sergiledi.

1909’da St. Petersburg turnuvasında Dünya Şampiyonu Lasker ile birlikte birinciliği paylaştı.

1911 San Sebastian turnuvasında Şampiyon olan dahi Kübalı Capablanca’ya turnuvadaki tek yenilgisini tattırdı. Diyagram.

15.Axd5! Vh6 16.Şg2 Kcd8 17.Vc1!! exd5 18.Vxc5 Vd2 19.Vb5 Ad4 20.Vd3 Vxd3 ve piyon kazanan Rubinstein 42’nci hamlede oyunu kazandı.

1912 yılında o zaman görülmemiş bir başarı olarak üst üste dört büyük turnuva kazandı. Bu etkileyici serinin ardından, Dünya Şampiyonu Lasker, Rubinstein’la 1914’te şampiyonluk maçı yapmayı kabul etti.  Ne yazık ki, Birinci Dünya Savaşı çıktı ve bu maç yapılamadı. Yükselen bir diğer yıldız olan Capablanca, kendisiyle birlikte Lasker ve Rubinstein’ın dünyadaki en güçlü satranç oyuncuları olarak kabul edildiğini ve unvanı Lasker’den kazanırsa Rubinstein’dan gelecek bir meydan okumayı kabul edeceğini açıklamıştı. 1920 yılında Lasker, Capablanca ile unvan maçı yapmayı kabul ettiğinde Rubinstein, Lasker’e kendisiyle bir sözleşmesi olduğunu hatırlattı. Fakat buna rağmen Lasker, Capablanca ile oynadı ve unvanı kaybetti. Yeni şampiyon Capablanca, önceki sözlerini unutup, şampiyonluk maçı için 21 maddelik bir belge hazırladı. Buna göre Capa ile oynamak isteyen oyuncunun 10 bin dolarlık ödül fonunu da karşılaması gerekiyordu. Unvan maçı için para toplamak zorunda kalan Rubinstein, Viyana turnuvasını kazanmasına rağmen Avusturyalı sınır görevlileri ödül parasına el koyunca mali krize girdi, gereken şartları yerine getiremedi ve bir daha unvan maçına çıkamadı. 1930’da Polonya, tek Olimpiyat şampiyonluğunu kazandığında birinci masada o vardı. 1931’de Belçika’ya taşınan Rubinstein, Yahudi soykırımından kurtulmak için bir süre sanatoryumda saklandı.

Açılış teorisine büyük katkıları olan Akiba aslında inanılmaz bir oyun sonu virtüözü idi. Nimzo-Hint Savunmasında, Fransız Savunmasında, İngiliz ve Dört At açılışlarında Rubinstein varyantları mevcuttur. Vezir Gambiti Tarrasch Savunmasına karşı g3’lü sistemi geliştirmiştir. 1950’de FIDE’nin Büyük Usta unvanını verdiği Rubinstein 81 yaşında taçsız bir kral olarak aramızdan ayrıldı.

KİTAP TAVSİYESİ

Satrançta başarılı olmanın en önemli şartlarından birisi iyi hesap yapabilmektir. Satranç oyuncuları pek çok kaynaktan satranç soruları çözerek hesaplama becerilerini güçlendirmeye çalışır. Fakat “Beyaz kazanır” tarzı sorulardaki sorun, çözenin konumda bir kazanç olduğunu bilerek düşünmesidir. Oysaki oyunlarda kimse size kazanıyorsunuz diye ipucu vermez. IM Hasan Kılıçaslan tarafından yazılan bu kitapta okuyucu kaçan kazançları bulmaya çalışıyor. 272 sayfalık bu kitapta ayrıca temel satranç taktikleri örnekler ve alıştırmalarla anlatılırken nasıl hesaplama yapılacağına dair teknikler de anlatılmakta. Bu eserin her satrançseverin kütüphanesinde olması gerektiğini düşünüyorum.