Ücret zammında ayrımcılık yapılması fesih sebebidir

SORU: Ben bir yazılım firmasında yazılım proje yöneticisi olarak çalışmaktayım. Bu yılki zam oranları ile ilgili bir soru sormak istiyorum. Yanıtlarsanız çok aydınlatmış olacaksınız beni. Yazılım proje yöneticisi (ben), yazılımcılar (iki kişi), ürün sorumlusu ve donanım alt yapı sorumlusundan oluşan bir ARGE ekibimiz var. Ben bu ekibin en üstünde bulunan kişisiyim fakat bu yıl birçok bahane öne sürülerek bana ve yazılımcı olmayan arkadaşlara yüzde 5, yazılımcılardan birine yüzde 40, diğerine yüzde 20 zam yapıldı. Bu durumda yüzde 40 zam yapılan arkadaşım benden daha yüksek maaş alıyor oldu. Ben o arkadaşımın üstünde bir pozisyonda çalışmaktayım. Neler yapabilirim ne gibi haklarım var? İyi çalışmalar dilerim.

CEVAP: İyi günler. Öncelikle şu hususun altını çizmek isterim. Her yıl işçi ücretlerine yapılan bir zam oranı bulunmamaktadır. Asgari ücrete yapılan zam oranı, birçok işçinin asgari ücretle çalıştığı düşünüldüğünde, genel olarak işçi ücretine yapılan zam oranı bu doğrultuda değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, iş kollarına veya işçinin yaptığı işe göre ücretlere her yıl uygulanması gereken bir zam oranı bulunmamaktadır.

Üstelik salgın koşulları nedeni ile yaşam şartlarının zorlaştığı, hemen her şeye neredeyse düzenli olarak zam yapılmasına rağmen, işçi ücretine zam yapılmamış olması işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olarak kabul edilmemektedir. Dolayısıyla, asgari ücrete yapılan zam bu açıdan yeterli kabul edilmiş, bunun dışında bir ücret alan işçi için yapılacak olan zam veya zam oranı işverenin takdirine bırakılmaktadır. Dolayısıyla, eğer imzaladığınız iş sözleşmesinde, işçinin ücretine zam yapılması veya her yıl hangi oranlarda zam yapılacağı karar altına alınmamış ise işverenin böyle bir yükümlülüğü de bulunmamaktadır.

Uygulamada Yargıtay da iş sözleşmesinin işçi tarafından ücretine zam yapılmaması sebebi ile yaptığı fesihlerini haklı bir neden olarak kabul etmemekte ve kıdem tazminatı taleplerini de reddetmektedir. Ücrete zam yapılmamasının işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olabilmesi durumu, zam yapılması iş sözleşmesinde düzenli olarak yer almış ve sözleşmenin eki niteliğindeki belgelerde yer almış ve işyerinde düzenli olarak uygulanan bir işyeri uygulaması haline gelmiş ise bu durumda somut olayın durumuna göre tartışılabilir.

Ayrıca, zam yapılmaması işyerinde bir ayrımcı uygulama sonucu ise bu durumda da işçi ayrımcılık nedeni ile iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilme hakkına sahiptir. Eşitlik ilkesi açısından genel kural iki çalışan arasında farklı işlem yapmamaktır. Kanunda sayılan ayrımcılık nedenleri dışında bir nedene dayalı olarak eşitliğe aykırı uygulamalar yapılması, ücret açısından işçiye haklı nedenle fesih olanağı tanıyabilmektedir.

İşveren, işyerinde çalışan işçilere ayrımı haklı kılan objektif bir neden olmadıkça farklı davranamaz. Bu açıdan “Esaslı nedenlerin olup olmadığına” ve “Biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebeplerin zorunlu kılıp kılmadığı” yargılama aşamasında incelenmektedir. Aynı veya benzer durumdaki çalışanlara farklı haklar verilmesi, örneğin bazılarının daha yüksek ücretle çalıştırılması eşitlik ilkesine aykırılık oluşturacaktır. Ancak, işyerinde sizin gibi tek bir mühendis varsa, size farklı zam yapılması eşitliğe aykırı olmayacaktır. Ancak, burada da performans hususu ortaya çıkmaktadır. Bir kişinin performansının düşüklüğü nedeniyle kendisine düşük ücret zammı verilmesi ya da hiç zam verilmemesi ancak işverenin objektif davrandığı, gerçekçi ölçümler yaptığı durumlarda geçerlidir.

Dolayısıyla sizin durumunuzda herhangi bir ayrımcılık uygulaması varsa, objektif değerlendirmelerden uzak performans değerlendirmeleri gibi durumlar söz konusu ise ve yapılan zam oranı altınızda çalışanlardan hiçbir sebep gösterilmeden düşük ise, bu durumda iş sözleşmenizi haklı nedenle feshetme hakkınız ve kıdem tazminatınızı alabilme hakkınız bulunmaktadır.