KÇÖ sürecinde tam zamanlı çalıştırılması işçinin aleyhine sıkıntı yaratabilir

SORU: Merhabalar, 5 yıllık çalıştığım işyerinde mart ayından beri kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaktayız. Lakin haziran ayından beri tam zamanlı olarak bütün işçiler çalışmakta ama primlerimiz yatmamakta. İşveren devletin verdiği paranın üstünü tamamlamakta. Biz bu durumun, hesabımıza yatan paranın işverene destek amaçlı olduğunu düşündük, bu şekilde devam ettik. Bu süreçte işveren tarafından bir açıklama yapılmadı. Soru sorulduğunda da negatif tavırlar sergiledi. Primlerimiz yatmıyor bunlar sonra geri yatırılacak mı diye sorulduğunda da evet demiştir. Fakat işyerinin muhasebecisi bu durumun illegal olduğunu, eğer tam zamanlı çalışıyorsak kısa çalışma ödeneğinden çıkmamız gerektiğini bildirdi. Bu durumu öğrendikten sonra İŞKUR’a meslektaşımla birlikte şikayette bulunduk. 3 ay oldu bir ses yok. 2 hafta kadar önce CİMER’e şikayette bulundum, orası da şikayetimi Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına iletmiş. Zaten 3 aydır İŞKUR’daki şikayetim de Teftiş Başkanlığında. Artık bu hukuksuzluğa dayanamamaktayım en kısa yoldan haklarımı alacak şekilde ayrılmak istiyorum. Lütfen neler yapılabilir, bilgilendirin. Asıl aldığım maaş üzerinden sigortam yatırılmamaktadır. Asıl aldığım maaşta işverenin kaşe imzasının bulunduğu bir belgem mevcuttur. Ayrıca kısa çalışma ödeneğindeyken işyerine ihtarname çekiliyor mu? Şimdiden yardımlarınız ve cevaplarınız için çok teşekkür ederim.

CEVAP: İyi günler. Kısa çalışma ödeneği, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulama olarak tanımlanmaktadır. Bu süreçte kovid-19 pandemisi de çalışma hukuku açısından da zorlayıcı neden olarak kabul edilmiş ve birçok işveren kısa çalışma ödeneğinden faydalanmak için başvuru yapmıştır. Kısa çalışma ödeneği, geçtiğimiz yılın 26 Mart’ından itibaren veriliyor. Bu süre kanunda üç ay olarak belirtilmiş ise de Cumhurbaşkanı karanameleri ile bu süre uzatılarak yaklaşık bir yılı bulmuştur.

Kısa çalışma ödeneğine işveren başvuru yapabilir. Bunun için işçinin onayını almak zorunluluğu bulunmamaktadır. Dolayısıyla, işveren kanunda yer alan şartları taşıyorsa kısa çalışma ödeneğine başvurabilir.

İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için;

• İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,
• Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması (kovid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması),
• İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması gerekir.

Kovid-19 sebebiyle işverenlerin yaptıkları kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

Dolayısıyla, sorunuzda belirtmiş olduğunuz şikayetleriniz büyük olasılıkla kısa çalışma ödeneğine yapılan yığınla başvuru olması ve bu başvuruların daha sonra uygunluk denetimi yapılacağı için sizin başvurunuza sıranın ne zaman geleceği kanımca son derece belirsiz.

Kısa çalışma döneminde, sizin de sorunuzda belirttiğiniz üzere, iş sözleşmesi ücretsiz izinde olduğu gibi askıda olarak kabul ediliyor. İş sözleşmeniz feshedilmiş olmuyor; ancak sigorta primleriniz de yatırılmıyor. Askı döneminde işverenin ücret ödeme borcu ortadan kalkarken sizin de iş görme borcunuz ortadan kalkıyor.

Ancak sigorta primleriniz yatırılmıyor, ücretiniz de tarafınıza siz iş görme borcunu yerine getirdiğiniz halde kısa çalışma ödeneği olarak ödeniyor ve işyerinde çalıştırılıyor iseniz bu durumun, ileride, yapılan denetimlerde işçi olarak sizin aleyhinize sıkıntı yaratabileceğini düşünüyorum. Her ne kadar yapılan yersiz ve fazla ödemelerin işverenden tahsil edileceği belirtilse de işverenin bunun için işçiye rücu edemeyeceğine dair bir ifade yer almaktadır. Dolayısıyla işverenin bu tutumu, kısa çalışma yapılmadığı halde kısa çalışma ödeneğinin işçilere ödenmesi, işçilerin ücret kaybına, sigorta primlerinin yatırılmamasına, bu kanuna karşı hilenin sonuçlarından mağdur olmalarına neden olabilecektir. Bu durumda kısa çalışma döneminde de olsanız da, sorunuzda belirtmiş olduğunuz hususlar işyerinizde yaşanıyorsa, işverene ihtarname çekmenizin önünde bir engel bulunmamaktadır.