Dağlık Karabağ'da ben geliyorum diyen fırtına

Türkçe’de Artsakh/Nagorna Karabag Cumhuriyeti üzerine, resmi İslam-Türk sentezi  ideolojisine dayanmayan kitap bulmak mümkün değil, bırakın Ermeni bakışını, tarafsız bir gözle bile bakan kapsamlı bir araştırmaya rastlamadım. (*)

Belki de ben atlamışım.

Gazeteci Tatul Hakobyan’ın “Karabağ Güncesi/Yeşil ve Siyah/Ne savaş Ne Barış” adlı kitabının Belge’den çıkması için çaba harcadım. Ama ne yazık ki mümkün olmadı.

Bu bakımdan, Hovsep Hayreni ‘nin (*) Artı-Gerçek’in Forum bölümünde çıkan “Kafkasya'nın Dersim'i Dağlık Karabağ ve yüzyıllık Ermeni-Azeri uyuşmazlığı” adlı dizisi büyük önem taşıyor. Yanılmıyorsam son bölüm hala çıkmadı. Bir an önce kitaplaşmasını dilerim.

Öte yandan üç akademisyenin Djene Rhys Bajalan, Sara Nur Yıldız ve Vazken Khatchig Davidian’ın ABD’de sol eğilimli Jacoben sitesinde çıkan incelemesini, Agos bize ulaştırdı. (İngilizcesi, Türkçesi)

Bu konuda çalışmak, gazetecilik yapmak da kolay iş değil. Aliyev Hükümeti “izinsiz Azeri toprağına girmek”ten hemen soruşturma açıyor.

Araştırmacı Sait Çetinoğlu, Ufuk Uras, Ali Bayramoğlu ve Erol Katırcıoğlu hakkında  Azerbaycan soruşturma başlattığı gibi, Ankara’ya suç duyurusunda da bulundu.

Yıllar önce düşünce özgürlüğü için çaba harcayan IFEX’in Baku’daki toplantısına, IPA /Uluslararası Yayıncılar Birliğinin bu konudaki uzmanı Fransız Alexis  Krikorian’a Bakü vize vermemişti. Salt adı Ermeni kokuyor diye!

Ve maalesef IFEX de bunu sineye çekmişti.

Ankara, Kıbrıs Cumhuriyeti kadar olamıyor Baku. Lefkoşe’de sınır açık, isteyen geçebiliyor iki tarafa. Ama sıkıysa bunu Sosyalist Enternasyonal’e yap! Birikim dergisi, Kıbrıs savaşının hemen arkasından konuya ilişkin bir kitap çıkarabilmişti.

Kıbrıs Edebiyatçılar Birliği (ΕΛΚ) Yorgos Pierides 2021 Edebiyat Ödülünü Neşe Yaşın ve Kostas Katsonis arasında paylaşıldı kısa süre önce.

Ama Putin de haklı! Oğlum Paşinyan, niye tanımadın resmen Dağlık Karabağ Cumhuriyetini. Cevap: Pazarlıkta iyi niyet gösterisi.  Sarkisyan ve diğerleri de tanımadı diyebilir. Üstelik çoğu Karabağlı! Al sana iyi niyet günümüz dünyasının gerçekliğinde.  Bak Ankara’ya, KTC’yi tanıyan tek  ülke! Demek işe yarıyormuş.

Bakü’deki uluslararası toplantıya Ermeni Devrimci Federasyonu dış ilişkiler sorumlusunun katılmasını sineye çekilmişti. Kızıştırmaya meraklı Gürcü yetkilileri de engelleyememişti.

Sahi CHP de Sosyalist Enternasyonal üyesi değil mi?

Ne de olsa İttihat Terakki’den bakiye. Stockholm de yapılan 2 Buçukuncu Enternasyonal toplantısına İttihat Terakki Partisi temsilcisi de katılmıştı.

Hatırlatma, Stockholm’deki toplantı  II. Enternasyonal’ın barış siyasetine geri dönülmesine ilişkindi.

Sahi, biz 68’lilerin dilindeki Dağ Başını Duman Almış marşı da o yıllarda İsveç’de bulunan Selim Sırrı Tarcan’ın bizlere bir armağanı idi değil miydi?. Allah bilir, belki de 2 Buçukuncu Enternasyonal toplantısına katılan delegelerden biri idi!

Hafi Komünist Partisi kurduğumuza göre, icabında barış toplantılarına da katılırız, hatta barış girişimlerinde de bulunuruz değil mi!?

Tam savaş sırasında, Cenevre kent fotografçısı namıyla maruf Demir Sönmez, harika bir fotoğraflama yaptı.

Dileğim, bu kelle koltukta gazetecilik bir an önce albümleşir.

Eyvah, şimdi Bakü ona da soruşturma açmasın!

Ama, o İsviçre yurttaşı.

Hani Başkan’ın deyimi le atı alan Üsküdar’a geçti!  

(*) Son dönemde yoğunlaşan Karabağ Sorununa ilişkin kitaplar, bir bakıma bazı çevrelerde son savaşın habercisi olarak a algılanabilir. Bunlardan bazılarının adlarını analım: İbrahim Yıldırım, Azerbaycan-Ermeni İlişkileri ve Dağlık Karabağ Sorunu, Babıali Kültür Y., 2018; Prof. Dr. Ömer Göksel İşyar,  Dağlık Karabağ Sorunu Birinci ve İkinci Savaşın Dinamikleri, Dora Y.  Ocak 2021; Mahir Garibov, 20. Yüzyılda Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi 2017; Yrd. Doç. Dr., Cavid Abdullahzade, Hukuki Yönleriyle Dağlık Karabağ Sorunu, Adalet Yayınevi, 2013; Yrd. Doç. Dr. Hayati Aktaş, Dağlık Karabağ Sorunu, Türk Dünyası Vakfı  Y. 2001; Ali Ekinciel, Karabağ Güncesi, (roman) Sage Y. 2015;  Cavid Kasımlı, İsa Arslan, Azerbaycan ve Dağlik Karabağ Üzerine Analizler, Gündogan Yayinlari, 2015; Mahir Garibov, XX. Yüzyılda Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ Sorunu, AKM 2017; Dr. Sina Kısacık, Kafkasya’da Azerbaycan-Ermenistan Uyuşmazlığı: Çatışma-Barış Sarkacı,  Seçkin Yayıncılık 2017

(**) Hovsep Hayreni, özellikle Dersim ve çevresi Ermenilerinin tarihi üzerine yoğunlaşan bir araştırmacı. Kitapları: Yukarı Fırat Ermenileri, 1915 ve Dersim, Belge Y. 2016; 1915 Bağlamında Kürt - Ermeni Tarih Muhasebesi ve Güncel Tartışmalar, Belge Y. 2015.