Internet bir avuç büyük şirketten mi ibaret?

Yıllardır Internet’e dair çıkartılan yasalarda, yapılan akademik tartışmalarda ve hazırlanan haberlerde öne çıkan baskın bir eğilim var. Internet, Google ve Facebook gibi bir avuç büyük şirketten ibaretmiş gibi varsayılıyor ve haberlerinden yasalarına bütün tartışmanın ekseni bu tezin üzerine oturtuluyor. Facebook, Google ve Twitter gibi dev şirketlerin ortalama kullanıcının günlük Internet kullanımında kayda değer yer tuttuğu doğru elbette. Her bir dakikada Google’a 4 milyonu aşkın arama sorgusu geliyor, Youtube’da 4-5 milyon video izleniyor, Facebook’ta 3,3 milyon kez paylaşım yapılıyor, Twitter’da 450-500 bin tweet atılıyor, Instagram’a 60 bini aşkın fotoğraf yükleniyor… Büyük şirketlerin devasa sayılarla bezenmiş istatistiklerinin listesi uzayıp gidiyor.

Sayılar gözünüzde yeterince büyüdü ise Internet’in gerçek büyüklüğünden bahsedelim. Bu sayılar olsa olsa devede kulak kadar. Otostopçunun Galaksi Rehberi’nde Douglas Adams uzayın büyüklüğünü perspektifimizle de dalga geçerek şöyle anlatır: Uzay büyüktür. Ne kadar geniş, muazzam ve akıl almaz derecede büyük olduğuna inanamazsınız. Demek istediğim, eczanenin size çok uzak olduğunu düşünebilirsiniz ama bu uzay için çok ufaktır. Internet’in büyüklüğü ile şirketlerin netteki varlıkların büyüklüğünü kıyaslamak için benzer bir cümle yerinde olurdu. Internet’in büyüklüğünü ölçme sorununa farklı açılardan yaklaşılabilir elbette. 4,6 milyar Internet kullanıcısı, çevrimiçi alışveriş yapan 2 milyar kişi ya da her dakikada atılan 200 milyon e-posta gibi bazı veriler tartışmayı biraz daha ölçeklendirebilir. Ancak daha somut ölçeklerle hareket etmek istiyorsak toplam veri büyüklüğü bize daha fazlasını anlatacaktır.

Birbirini 1024’e katlayan megabyte, gigabyte ve terabyte birimlerine rast gelmemiş olma olasılığınız neredeyse yok ancak bu birimler bahsedeceğimiz muazzam veri büyüklüğü karşısında fazlasıyla yetersiz. Bu nedenle şu kısa hatırlatma ile birlikte petabyte, exabyte ve zettabyte birimlerini de kullanmamız gerekecek:

• 1 gigabyte = 1024 megabyte
• 1 terabyte = 1024 gigabyte
• 1 petabyte = 1024 terabyte
• 1 exabyte = 1024 petabyte
• 1 zettabyte = 1024 exabyte

evrensel.net’in 1997’den bugüne bütün metinlerini içeren veri tabanı 2 gigabyteın biraz üzerinde. Buna e-gazete dosyalarını ve görselleri de eklediğimizde evrensel.net’in 24 yıllık toplam verisi 1 terabytea yaklaşıyor. Birkaç yıl önce Science Focus; Google, Amazon, Facebook ve Microsoft’un en az 1200 petabyte (1.2 exabyte) veri barındırdığını tahmin etmişti. 2020 için IDC’nin çevrimiçi ve çevrimiçi olmayan toplam veri büyüklüğü için tahmini 41 zetabyte idi [0]. Çevrimiçi verinin büyüklüğü açısından ise en düşük tahminler bile 4-5 zetabyteın altına inmiyor. CISCO’nun tahminlerine göre yıllık Internet veri trafiği 3 zetabyte’ı aşmış durumda [1].

Internet dediğimizde bize dev gibi görünen bir avuç şirketin toplamının binlerce katı bir büyüklükten bahsediyoruz aslında. Üstelik 370 milyonu aşkın kayıtlı alan adı, 2 milyara yakın web sitesi gibi istatistikler ve Alexa’nın top500 listesi gibi listeler de Internet’in bu bir avuç “dev”den ibaret olmadığını gösterir nitelikte.

Internet’e bakarken bu “devlerin” kapitalizm içinde tuttukları yerin perspektifini elbette kaybetmemek gerek. Ancak Internet denen koca derya, suyun dışına kafasını çıkartmayı başarmış ufak kaya parçalarından adacıklara, iri adalardan takım adalara ve bunların her birinin çevresinde örgütlenmiş irili ufaklı kullanıcı guruplarına pek çok yönü ile birbirinden farklı milyarlarca bileşenden oluşuyor. Bu ikinci perspektifin yitirildiği haberler, tartışmalar ve özellikle de yasaların yarattığı tahribatın Internet’i gerçekten “bir avuç şirketten ibaret bir Internet” haline getirme olasılığı var.