Soğuk algınlığı ve COVID-19 geçirmiş hastalarda oluşan geniş etkili antikorlar

COVID-19 ile birlikte bağışıklık sistemi üzerine olan çalışmalar da doğal olarak arttı ve enfeksiyon halinde bağışıklık sisteminin işleyişine dair anlayışımız da buna paralel olarak artıyor. COVID-19 ve aşı sonrasında gelişen bağışıklığın süresi uzun süredir tartışılıyor. Uzmanlar, bu tartışmalarda antikor seviyelerine bakarak, ortalamada en az altı ay süreyle bir koruma sağlayacağını söylüyor. Ancak daha da önemli olarak bağışıklık sistemimizin uzun vadeli hafızasını oluşturan hafıza B hücrelerinin oluşturacağı bağışıklığın uzun vadede etkili olacağının altı çiziliyor. Bu alana dair çalışmalar ise yeni yeni yayımlanıyor. Nature Communications dergisinde geçtiğimiz hafta yayımlanan çalışmada^1,2  araştırmacılar COVID-19 sırasında vücudun ürettiği ve çapraz-reaktivite gösteren geniş etki gösterebilecek bir antikor keşfettiler.  Çalışmada, farklı koronavirüslerin sebep olduğu daha önce geçirilmiş soğuk algınlıklarında oluşan bağışıklık cevabının, COVID-19’a karşı gelişen bağışıklık cevabına etkisini ortaya koymakta.

Araştırmacılar pandemi öncesinde ve pandemi sonrasında alınan kan örneklerini karşılaştırarak COVID-19 geçiren hastalarda oluşan bir antikorun varlığını keşfettiler. Bu antikorun, HCoV, SARS-CoV-1 gibi birçok farklı koronavirüsün spike proteinine karşı bağlanma aktivitesi gösterdiği ve bunları nötralize edebildiği ortaya konuldu. Bu antikorun yüksek ihtimalle, hafıza B hücreleri tarafından diğer koronavirüsler ile karşılaşmasıyla, önceki soğuk algınlığı enfeksiyonlarında üretildiği; sonrasında ise COVID-19 geçirilmesiyle birlikte hafıza B hücrelerinin bağışıklık hafızasını devreye alarak, bu antikoru tekrar üreterek dolaşıma soktuğu düşünülüyor. Bildiğiniz üzere bağışıklık B hücreleri, önceki hastalıkların bilgisini bünyesinde depolamaktadır. Hastalık üzerinden yıllar geçse bile, hafıza hücrelerine kan dolaşımında rastlanmaktadır. Bu hücreler yeri ve zamanı geldiğinde, örneğin benzer organizmaların yol açtığı enfeksiyonlar esnasında ya da enfeksiyon tekrar geçirildiğinde, hedefli antikorları üretebilmektedir. Keşfedilen antikor, spike proteininin insan ACE-2 reseptörüne bağlandığı RBD bölgesinin aksi yönünde yer alan bölgeye bağlanabilmektedir. Bu viral zara yakın bu bölgenin koronavirüslerde RBD bölgesine göre evrimsel olarak daha korunmuş olduğu da bilinmekte.

Tüm bu bulgular oldukça önemli, çünkü keşfedilen antikor hem birden fazla farklı koronavirüse bağlanabiliyor, hem de bağlandığı bölge oldukça korunmuş. Bu antikor, geniş spektrumlu antibiyotikler gibi, birden fazla enfeksiyona karşı kullanılabilir. Koronavirüsün evrimleşerek değişebileceği koşullarda dahi etkili olabilir. Bunun yanı sıra, bu bilgi kullanılarak, geniş etkili aşı adayları geliştirilebilir.  

  1- Song et al., Cross-reactive serum and memory B-cell responses to spike protein in SARS-CoV-2 and endemic coronavirus infection. Nature Communications, 2021; 12 (1) DOI: 10.1038/s41467-021-23074-3

  2- Scripps Research Institute. "Versatile coronavirus antibody may be starting point for broader-acting vaccines: A special type of antibody is produced in patients who've had COVID-19 as well as less-serious coronaviruses that cause colds." ScienceDaily. ScienceDaily, 27 May 2021. <www.sciencedaily.com/releases/2021/05/210527204230.htm>.