Tamiri mümkün kılmak

İngiltere’nin yeni tamir hakkı yasası perşembe günü yürürlüğe girdi. Yasa çamaşır makineleri, bulaşık makineleri, buzdolapları, derin dondurucular ile televizyonlar ve diğer elektronik görüntü panellerini kapsıyor. Akıllı telefonlar, tabletler ve dizüstü bilgisayarlar yasanın kapsamı içinde değil. Yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte üreticiler bu kategorilerdeki ürünlerinin yedek parçalarını 10 yıl boyunca yetkili servisler dışındaki tamircilere ve doğrudan tüketicilere sağlamakla yükümlü kılındı.

Söz konusu yasanın kapsamı -muhtemelen lobi faaliyetleri yüzünden- dar olsa da olumsuz bir adım değil. Türkiye’de tamir meselesi çoğumuz açısından profesyonel bir iş olarak görülüyor. Ancak özellikle Avrupa ve ABD’de basitten karmaşığa doğru giden bir skalada çeşitli tamir ve parça değişimi işlemlerinin direkt tüketicilerce yapılması giderek yaygınlaşan bir akım. Başta Youtube olmak üzere çeşitli platformlarda neyin hangi parçasını nasıl kendi başınıza değiştirebileceğinizi adım adım anlatan çokça kılavuz mevcut. Eliniz ince işe birazcık yatkınsa birkaç kılavuzu izleyip takip ederek pek çok tamir işlemini gerekli parçalar piyasada bulunabilir olduğu sürece kendiniz yapmanız mümkün.

Bu durumun basit parça değişimi işlemlerinden bile hem astronomik servis ücretleri hem de astronomik parça ücretleri alan “yetkili servis”lerin ve tamir edilmeyen her cihazda yeni ürün satma olanağı gören şirketlerin işine gelmeyeceği ortada. Tamiri neredeyse yenisi kadar tutan bir ürünü neden tamir ettiresiniz ki? Çoğu cihaz çeşidi açısından sadece cihazın kasa kapağını sökmeniz dahi cihazı garanti kapsamı dışında bırakmaya yetiyor. Yine çoğu cihaz için orijinal parça satın almanız da “yetkili servis” olmamanız nedeni ile mümkün olmuyor. “Yetkili servis” olmadığınız için ürünlerin resmi tamir kılavuzlarına erişmeniz de eğer bir şekilde Internet’e sızdırılmadıysa mümkün olmuyor. Cihazların tasarımları sökülmeyi ve parça değişimini zorlaştıracak şekilde yapılıyor. Bütün bu ayak oyunlarının yetmediği hallerde ise çeşitli yazılım numaraları ile (Apple’ın Error 53‘ünü ve “Bataryanızın orijinalliğini teyit edemiyoruz” mesajını hatırlayın) kendi cihazınıza müdahale hakkınızın önüne geçilmeye çalışılıyor.

Tamir zorluk skalasının en basit tarafındaki tamiratlar hemen her kullanıcı tarafından yapılabilecek işlemlerdir. Biraz daha orta zorluk seviyesine ilerlendiğinde ise yanınızda yörenizde yapabilecek birini bulabileceğiniz işlemler mevcuttur. Bütün bu tamiratları yapılabilir kılmak için ise ilk öncelik uygun parçanın bulunabilirliğidir. İngiltere’de yürürlüğe giren yasa en azından belirli kategorilerdeki ürünler için parça bulunabilirliğini garanti altına almaya çalışıyor. Kategori sınırlılıkları nedeni ile yeterli olmasa da “olumsuz” diyemeyeceğimiz bir hamle bu.

Türkiye’de de dünyada da gerek beyaz eşya gerekse de elektronik ürün satışları yıldan yıla artarak sürüyor. Bu satışların bir kısmı teknolojinin yenileniyor olması gibi daha olağan ve kabul edilebilir sebeplerden. Bir kısmı ise tamiri fiilen engellenip de hurdalığı boylayan cihazlarla doğrudan bağlantılı. Bu cihazların hurdalığa gitmesini engellemek için ise İngiltere’dekinden daha kapsamlı yasalara ihtiyacımız olduğu açık.