Neden bazı kişiler Covid-19’u hafif geçiriyor?

COVID-19’a dair araştırmalar devam ediyor. Science Immunology dergisinde bu hafta yayımlanan bir araştırma[i], hastalığı daha hafif geçiren kişilere odaklanıyor. Araştırmacılar bu çalışmalarında neden bazı kişiler COVID-19’u ağır geçirirken, diğerleri neredeyse hiçbir belirti göstermeden geçirmekte/hafif atlatmakta sorusuna cevap aradılar. Bunun için ise öncelikle SARS-CoV-2 virüsünün soğuk algınlığına sebep olan dört coronavirüsle paylaştığı, evrimsel olarak korunmuş peptid dizileri belirlendi. Bu peptid dizilerine sadece SARS-CoV-2’ye özgü diziler de eklenerek 24 peptidlik bir panel oluşturuldu. COVID-19 öncesi sağlıklı insanlardan alınan kan hücreleri bu peptid paneli üzerinde kullanılarak analiz edildi. Araştırmacılar panelde yer alan her bir peptidi hedefleyen T hücre sayılarını belirledi. Öldürücü T hücrelerine ait reseptör yapıları, patojen mikroorganizmaların proteinlerinin alt parçaları olan ve bunların kırpılması ile elde dilen peptid dizilerine bağlanarak işlev görmektedir.

Araştırmada,  daha önce SARS-CoV-2 ile karşılaşmamış bireylerde öldürücü T hücrelerinin, diğer coronavirüslerle ortak dizilere sahip SARS-CoV-2 peptidlerini hedeflerken daha fazla çoğaldığı gösterildi. Sadece SARS-CoV-2’ye özgü peptidlerde ise bu oranda bir öldürücü T hücresi artışı görülmedi. Araştırmaya liderlik eden Dr. Davies’e göre bu öldürücü T hücrelerinin çoğu “hafıza” halindeydi[ii]. Dr. Davies ve ekibi, benzer şekilde COVID-19 hastalarının kan örneklerini de inceledi. Yine bu örneklerde de COVID-19’u daha hafif geçiren kişilerde, SARS-CoV-2’nin diğer coronavirüslerle paylaştığı dizileri hedefleyen öldürücü T hücre sayılarında artış daha fazla idi. Daha ağır hastalarda ise SARS-CoV-2’ye özgü dizileri hedefleyen öldürücü T hücre sayıları daha fazla idi. Büyük bir ihtimalle bu kişiler daha önce bu tip virüslerle hiç karşılaşmadıkları için, öldürücü T hücre hafızası oluşturma süreci sıfırdan başlamaktadır. Hastalığı hafif geçiren kişiler ise, daha önce virüsün benzerleriyle karşılaştıkları için, oyuna 1-0 avantajlı başlamaktadır. Çocuklarda da bu durum özellikle kreşlerde erken dönemde karşılaşılan salgınlar nedeniyle yaygındır.

Araştırmaya göre, muhtemelen daha önce geçirilmiş basit soğuk algınlığına sebep olan diğer coronavirüslerden kalan bu hücresel hafıza,  benzer protein dizilerine karşı öldürücü T hücrelerinin çoğalmasını ve bu peptidleri hedeflemesini sağlayabilmektedir. Bu nedenle de bu kişiler hastalığı daha hafif atlatabilmektedir.

[i] Vamsee Mallajosyula, Conner Ganjavi, Saborni Chakraborty, Alana M. McSween, Ana Jimena Pavlovitch-Bedzyk, Julie Wilhelmy, Allison Nau, Monali Manohar, Kari C. Nadeau, Mark M. Davis. CD8+ T cells specific for conserved coronavirus epitopes correlate with milder disease in COVID-19 patients. Science Immunology, July 1, 2021; DOI: 10.1126/sciimmunol.abg5669

[ii] Stanford Medicine. "Study ties milder COVID-19 symptoms to prior run-ins with other coronaviruses." ScienceDaily. ScienceDaily, 1 July 2021.