İşveren, işçiler arasında ayrım yapıyorsa işçiler, işten tazminatını alarak ayrılabilir

SORU: Merhaba Devrim Hanım, yazılarınızı itinayla okudum verdiğiniz tüm bilgiler için teşekkür ediyorum. Benim sorum şu: Türkiye geneli kurumsal bir firmada çalışıyorum. 2013 Eylül ayından bu yana aktif olarak bu şirketteyim.

Ancak şirketin içinde bir maaş adaletsizliği var. Benden 5 yıl sonra aynı konumda çalıştığım arkadaşlarımın benden hayli fazla maaşla işe başladığını öğrendim. Araştırmalarımda tecrübe, belge üretim sayısı, çalışma şartları vs’nin onların benden daha az olduğunu öğrendim. Bu adaletsizliği bölge müdürlüğüne iletmeme rağmen herhangi bir şekilde olumlu cevap alamadım. Bu konuda hukuki bir yardım aldığımda kıdem tazminatı ve tüm yasal haklarımı alıp işten ayrılabilir miyim?

Şimdiden cevabınız için teşekkür ederim.

Sağlıkla kalın…

CEVAP: İyi günler ve ilginiz için çok teşekkürler. İş Kanununun “eşit davranma ilkesi” başlıklı 5. Maddesi, “İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz” hükmü yer almaktadır.

Kanunun bu açık hükmüne göre, işveren işyerinde işçilerine ayrımcılık yapamaz ve eşit davranma yükümlülüğüne uymak zorundadır. İşveren, işçileri arasında ayrım yapıyor ve eşit davranmıyor ise işçiler iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilir ve bu husus işçi açısından iş sözleşmesinin haklı nedenle bir feshi olacağı için kıdem tazminatını almaya hak kazanabilirler. Ayrımcılık yasağının ihlali ayrıca işçi açısından eşit davranma borcunun ihlaline dair verilen eşit davranmama tazminatına da hak kazandıracaktır.

Burada, dikkat edilmesi gereken hususlardan bir tanesi, “işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça” istisnasıdır. Bu açıdan örneğin, farklı çalışma koşullarına sahip olan işçiler arasında eşitlik tam olarak uygulanmayabilir. Ancak, bu durumun da objektif ilkelere uygun olması gerekmektedir. Eşit davranma borcu yaş, kıdem gibi objektif nitelikler ve yetenek, beceriklilik gibi sübjektif niteliklerle de ilgili olabilmektedir. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken nokta “ayrımcılığın işin niteliğine ilişkin olmasıdır.

Örneğin, işveren genç işçilere daha fazla zam oranı uygularken emeklilik hakkını kazanmış ancak çalışmasını sürdüren yaşlı işçilere daha düşük bir zam oranı uygulayamayacaktır. Zira burada yaşa ilişkin bir ayrımcılık söz konusu olabilecektir.

Ancak, Yargıtay, işyerinde çalışan ve aynı işi yapan işçilerin ücretlerinin kıdeme bağlı olarak farklılık göstermesini eşitlik ilkesine aykırılık olarak değerlendirmemiştir. (Yargıtay 22. HD, 2017/ 37596 E, 2017/ 28185 K,)

Sizin sorunuzda belirtmiş olduğunuz hususlar, bu değerlendirmeler kapsamında ele alındığında, işveren açısından ayrımcılık yasağının ihlal edildiği bir durum söz konusudur. Zira, aynı işi yapmanıza rağmen, diğer çalışanlara sizden fazla ücret ödemektedir ve bunun hangi gerekçelerle işin niteliğinden kaynaklandığını açıklamamıştır.

Bu açıdan bu ayrımcılığın neden kaynaklandığına dair işverene bir yazılı başvuru yapabilir ve iş sözleşmenizi daha sonra haklı nedenle feshedebilirsiniz. Ancak, fesihten önce bu durumu mahkemede ispat yükü, sizin üzerinizde olacağı için, buna dair ilgili belge, yazı, delilleri de elde etmeye çalışmanız davanın ispatı açısından önem arz etmektedir.