Çin halkların öyle yardımına koşuyor ki!..

Çin son derece hızlı gelişiyor ve 2030’ların başında ABD’yi yakalayıp geçeceğine inanılıyor. Pandemiyle kapitalizmin krizinin iç içe geçtiği 2020’de bile %2.3 büyüdü.

Son birkaç on yılda geliştirilmiş modern teknik temelinin yanında ucuz işgücüne dayalı rekabet gücü yüksek ekonomisi çoktan “sermaye fazlası” vermeye başladı. Zaten Çin dünyanın ihracat şampiyonu olan Çin hızla sermaye de ihraç eder oldu. Şu anda ülke dışında 2 trilyon doları aşan bir sermaye stokuna sahip. Çok sayıda ülkeye yüksek miktarda borç verdi. Aynı zamanda yurtdışında çok sayıda projenin finansmanını üstleniyor. Sosyalist ülke diye bilindiği ve tek yönetici partisinin de adı Çin Komünist Partisi olduğu için, eski alışkanlıkla ya da daha çok liberal bir yönelimle “kurtarıcı” arayan çeşitli ülkelerden bazı “solcular” Çin’in halkların yardımına koştuğuna inanıyor ya da öyle sanıyor.

Çin “Kuşak Yol İnisiyatifi” adıyla bir dış yatırımlar ve ortaklıklar projesi geliştirip 2013’te uygulamaya koydu. Bu “inisiyatif” kapsamında 60 milyar dolar kredi verip yerli tekelleriyle ortak yatırımlar yaptığı Pakistan’ı “yörünge” değiştirmeye, egemen sınıfını Amerikan işbirlikçiliğinden kendi yandaşlığına kaymaya ikna etti.

Bu yılın Mart’ında İran’la büyük bir anlaşma imzaladı. Önümüzdeki 25 yılda Çin bu ülkede 400 milyar dolarlık yatırım yapacak ve karşılığında ucuza petrol ve doğalgaz alacak. İran’da hatta yönetici kastı oluşturan Mollalar içinde bile “ülkenin Çin’e ucuza satıldığı” şeklinde itirazlar var, ama iki ülkenin egemenleri fena bir alış-veriş olmadığı konusunda hemfikirler. Bu arada, tam Biden eski nükleer anlaşmayı yenilemek isteğini belirtip ilk adımı İran’dan beklediğini açıklamışken, İran, Çin’den aldığı destekle, “ambargo kalkmadan olmaz” deyip ABD’yi tersledi.

Çin Dışişleri Bakanı bu anlaşmayı imzalamak için İran’a, Erdoğan ve Çavuşoğlu ile görüşmeye geldiği Türkiye üzerinden gitti. Türkiye de, “Kuşak Yol İnisiyatifi”nin parçası olmaya istekli ve kredi taleplerinin yanında bu konuşuldu. “İnisiyatif”in “orta koridor”unun parçası olarak Bakü-Tiflis-Kars demiryolu açılmış, geçen yıl 1 milyon tondan fazla yük taşımıştı. Hazar Denizi üzerinden Orta Asya ülkelerini aşarak Çin’e ihraç malları gönderilmeye başlanmıştı. Bir ucu ise, Edirne-Kars Hızlı Demiryolu hattıyla son durak olan Londra’ya bağlanacaktı. Çin kredi açtı.

Çin Bankası, Çin Sanayi ve Ticaret Bankası gibi Çin bankaları, Türkiye’de Bank of China Turkey AŞ ve ICBC Turkey AŞ adlı iki Çin sermayeli “yerli-milli” finans kurumuyla Türkiye’de faaliyetteler. Çin sermayesinin, son günlerde reklamları fazla yayınlanan trendyol, NETAŞ Telekom, Tekstil Bank, Kumport Limanı ve Yavuz Selim Köprüsü ve Otoyol İşletmesi gibi işletmelerde yatırımları var. Çin Ankara-İstanbul Hazlı Tren hattı yapımı için de 750 milyon dolarlık kredi vermiş, 2018’deki 3.6 milyar dolarlık kredinin yanında Turkcell geçen yıl Çin Kalkınma Bankasından 500, Ziraat Bankası ise bu yıl Çin Exim Bank’tan 400 milyon dolar kredi almıştı. Şimdi Çin Serbest Ticaret Bölgesi kurmak için uygun yer arayışında. Kimileri için bir “müjde” de ünlü Huawei’den: Bu Çin yüksek teknoloji tekeli, Çin dışındaki en büyük Ar-Ge merkezini Türkiye’de kurdu.

Belki henüz İran-Çin ilişkileri büyüklüğünde değil “başarılanlar”, ama Türkiye-Çin ilişkileri de gelişiyor denebilir.

Hem İran hem de Türkiye halkları açısından ise, bugüne kadarki ibret verici Çin “yardımlarının” üç örneği uyarıcı. İlki, Çin’in Sri Lanka Güney Colombo Limanı yapımını finanse ederek üstlenmesidir. Bu ülke borcunu ödeyemeyince, 2017’de yapılan anlaşmayla Çin, limanın %70 hissesini 99 yıllığına 1.12 milyar dolara “kiraladı”. Aynı şey, Nairobi’ye demiryolu bağlantısıyla birlikte Kenya’nın Mombasa Limanı’nın finansmanı ve yapımını üstlenen Çin’e bu kez Kenya hükümetinin ödeme zorluğu çekmesi ve limanın Çin’e geçtiği söylentisidir, ancak konuyla ilgili iki hükümetten de bir açıklama yapılmamaktadır. Sonuncusu, Çipras’ın Avrupalıların borç tuzağından kurtulmak amacıyla olsa bile Pire Limanının %66’lık hissesini 2052’ye kadar yine Çin’e kiralamasıdır!

ABD, Rusya, Çin hangisi olursa olsun, emperyalizme karşı mücadele şarttır.