İşçinin ücretinin ödenmesi sözleşmenin temel direklerindendir

SORU: Bir şirkette bir buçuk aydır çalışıyorum ancak maaş ödenmedi. İşi bırakmayı düşünüyorum. Bizden önce çalışanlar da parasını alamamış. Ne yapmamız lazım? Süreç hakkında bilgimiz yok. Paramızı alabilir miyiz, ne kadar sürer? Yardımcı olursanız çok sevinirim. Teşekkürler.

CEVAP: İyi günler. İş sözleşmesinde işveren tarafının en önemli borcu, yükümlülüğü işçiye yaptığı iş karşılığı ücretini ödemesidir. Bu açıdan gerek sorunuzda belirttiğiniz gibi bir buçuk ay çalışın gerekse bir buçuk yıl, işçinin ücretinin ödenmesi sözleşmenin kurulmasının ve devam etmesinin temel direklerindendir.

Bu açıdan İş Kanunu’nun 24. maddesinde yer alan işçi açısından haklı nedenli fesih sebeplerinden biri de işverenin işçinin ücretini kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap etmemesi veya ödememesi durumudur. Dolayısıyla, iş sözleşmenizi haklı nedenle feshedebilirsiniz.

Çalışma sürenizin bir buçuk ay olması ise, bu sürenin deneme süresi içinde kalması anlamına da gelir. Deneme süresi, İş Kanunu’nun 15. maddesinde düzenlenmiştir. Kanunun düzenlemesine göre, taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulması durumunda deneme süresi en çok iki ay olabilir. Bu deneme süresi, toplu iş sözleşmesi ile dört aya kadar uzatılabilecektir. Ancak, bireysel iş sözleşmelerinde iki aydan fazla bir süre deneme süresi olarak belirlenemeyecektir.

Maddenin ikinci fıkrasında da, “Deneme süresi içinde taraflar, iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır” hükmü yer almaktadır.

Kanunun düzenlemesinde de görüleceği üzere, iş ilişkisinin başlangıcından itibaren her iki ay mutlaka deneme süresi olarak kabul edilmemektedir. Her iş sözleşmesi kendiliğinden deneme süreli değildir. Bu sürenin deneme süresi olduğuna dair iş sözleşmesinde bir düzenleme olmalıdır. Dolayısıyla işveren ile imzaladığınız iş sözleşmesi içinde bu şekilde bir düzenleme varsa, işveren deneme süresi içinde dahi ücretlerinizi ödememiş olmaktadır.

Ancak, bir iş sözleşmesinde deneme süresi olsun veya olmasın işverenin bu çalışılan süre içinde ücret ödeme yükümlülüğü vardır. Kaldı ki kanun bu durumu açıkça belirtmiştir. Dolayısıyla eğer, iş sözleşmenizde deneme süresi var ise bu sözleşmenin feshinin şekli ile ilgili olacaktır.

Deneme süresinin ise en önemli hukuki sonucu, deneme süresi içinde tarafların iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız olarak feshedebilmeleridir. Ancak, kanunun açık hükmünde de belirtildiği üzere, işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır. Ancak, belirlenen deneme süresi geçtikten sonra sözleşmenin feshedilmek istenmesi durumunda, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshine ilişkin hükümlere tabi olur.

Ücreti alacağınız için bir alacak davası açabilir veya ücret alacağı için icra takibi de yapabilirsiniz. Ancak, gerek alacak davası açmadan önce gerekse işverenin açtığınız icra takibine itiraz etmesi üzerine ara bulucuya başvurmanız yasa gereği zorunludur.

Ne kadar süreceği ne ilişkin maalesef net bir süre vermek çok zor. Açacağınız davada yargıda hedef süre kapsamında davanızın ne kadar süre içinde sonlandırılmasına dair gün hesabı yapsa da bu süre yargıda iş yükünün son derece ağır olması bu sürenin aşmasına neden olabilmektedir.