Eleştiri Güçlendirir: Aşı

Aşı karşıtlığı ile aşının olası risklerine dair eleştirel bakış arasındaki farkı görmek gerekiyor. Dünya genelinde kamu kaynakları ile geliştirilip, özel sektörün kâr hanesine yazılan aşı üretim süreçleri, ancak bu eleştirel bakış sayesinde mercek altına alınabilir.

Aşıya eleştirel bakış bilimi dışlamaz. Aşı karşıtlığı ise bilimin temel dayanağı olan kanıta dayalı oluş halini ters yüz ederek, kanaatleri kanıt gibi ele alarak toplumu yanıltıcı olması yüksek ihtimal bir kulvarı tercih eder.

Misal geçmiş çocukluk aşılama süreçlerine  eleştirel bir yaklaşım olarak hepatit virüs bulaşanının artmasını örnek verebiliriz. Ama bu geleceğimizi aşı karşıtlığı ile riske sokmaya yol açmaz. Ders çıkararak daha ideali öngörmemizi sağlar.

Bizim kuşak hatırlar. Okullarda aşı için sıraya girerdik ve bazen aynı enjektörle aşımızı olurduk. Elbette bu hatalı uygulama bulaşıcı sarılığın çocuklar arası geçişine yol açmıştır. O tarihe dönecek olursak bir aşı karşıtlığı olarak bu veriyi baz almak, çocukluk hastalıklarından yoğun ölüm ve sakatlıkları kabul anlamına gelirdi. Yine dünyadan çiçek hastalığının yok edilişini ertelemek olurdu. Unutmayalım ki milyarlarca çocuk son yüzyılda bu sayede korundu. Şeker hastalığı vb. metabolik hastalıkların bir salgına dönüştüğü son on yılı bir kenara bırakacak olursak tüm dünyada ömür uzadı. Bunda aşı programları gibi koruyucu sağlık hizmetlerinin rolü yadsınamaz.

Dönelim geçmişin aynı enjektörle çoklu aşı uygulamasına. O yıllarda kullan at enjektörler henüz yoktu. Bizim ülkemizde yaygın kullanımı seksenli yılların sonu ile doksanlı yılların başına denk düşer. Ama bu mazeret değil. Cam enjektör az olsa da hiç olmazsa otoklavda steril edilmiş yeteri kadar metal iğne temin edilebilirdi. Yani sorun aşıda değil uygulamadaydı. Günümüzde ise hepatit A ve B aşı ile önlenebilir bir hastalık. Yaklaşık yirmi yıldır kamusal aşı programı içinde yer alıyor.

Eleştiri karşıtlık üretmez. Artıyı, eksiği gösterir, anlamaya çalışır, yorum üretir. Aşıya dair eleştirel yaklaşımın önemi gelinen aşamada daha da artmakta. Diyebiliriz ki aşı karşıtlığının panzehiri aşıya aydınlanmacı, bilimsel bir akılla eleştirel yaklaşım ve bunun toplumla daha fazla buluşabilmesidir.

Unutmayalım: Aşı yaşatır. Aşı insanlık tarihinin belki de tek ve süregiden evrensel başarı öyküsüdür. Aşı karşıtlığı ise öldürür. Aşı karşıtlığı adeta tercih edilmiş bir biyolojik silah, bir bumerang misali aramızda dolaşmaya devam ediyor.

Sağlıcakla kalın.