Clive Sinclair ve asgari yeterlilikte tasarımları

Teknoloji dünyasının omuzlarına bastığı devlerden Clive Sinclair perşembe günü 81 yaşında hayata veda etti. 81 yıllık hayatına başarılı-başarısız çokça cihaz tasarımı sığdıran Sinclair’ı teknoloji dünyası açısından bir dev haline getiren şey tasarladığı ev bilgisayarlarını ekonomik açıdan erişilebilir kılmayı da başarmasıydı. 1973’te piyasaya sürülen ve cepte taşınabilen ilk hesap makinelerinden biri olan Sinclair Cambridge’i rakiplerinin yarı fiyatının altına edinmek mümkündü. Sinclair’ın esas tanınır hale gelmesi ise ev bilgisayarları alanına girişi ile oldu.

Sinclair’in 1980’de ürettiği ilk ev bilgisayarı ZX80; demonte halde 80 pounda ve montajlı olarak 100 pounda satılırken benzer cihazlar olan Apple II Plus 550 pounda, Commodore VIC-20 189 pounda, Atari 400 ise 289 pounda satılıyordu. 50 bini aşkın satan ZX80’in ardından Sinclair 1981’de 50 pound demonte, 70 pound montajlı fiyat etiketi ile ZX81’i 1.5 milyon ünite satmayı başaracaktı. ZX81’i yaklaşık 5 milyon ünite ile İngiltere’nin en çok satılan mikrobilgisayarı unvanını kazanan ZX Spectrum izledi.

Ülkemizde yaygınlaşan cihaz çeşitli sebeplerle Commodore’lar olduğundan Sinclair ve ZX’ler pek tanınmasa da ZX Spectrum hem resmi lisanslama anlaşmaları ile ABD, Portekiz ve Hindistan’a hem de lisansız taklitleri aracılığı ile Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri, Sovyetler ve hatta Güney Amerika’ya kadar ulaştı. Sinclair’in ZX serisi ve resmi/gayriresmi klonları bu ülkelerde bir kuşağın hem bilgisayarla ilk tanışması hem de dahili olarak gelen programlama dili Sinclair Basic sayesinde programlamaya başlangıcıydı.

Hesap makinelerinin çoğunun daktilo büyüklüğünde olduğu bir dönemde cebe sığacak bir makine tasarlamak ya da her eve girmeye aday bir ev bilgisayarı tasarlamak gibi başarıları bir yana, Sinclair’ın ileri görüşlülüğünü en iyi gösteren şey başarısızlıklarıydı. 1983’te piyasaya sürdüğü cep televizyonu, 1985’te piyasaya sürdüğü elektrikli trisiklet ve 1992’de piyasaya sürdüğü elektrikli bisiklet çeşitli sebeplerle birer başarısızlık hikayesi olarak kalsa da Sinclair’ın yıllar önceki hayallerinin muadilleri bugün elimizin altında.

Bilgisayarların evlere yayılmasının ve bir kuşağın programlamayla tanışmasının sebeplerinden olan Sinclair’ın son büyük başarılarından biri 2006’da piyasaya sürdüğü 5 buçuk kilo ağırlığında ve katlandığında 67 cm x 30 cm x 16 cm gibi ufak bir alan kaplayan katlanır bir bisikletti. Teknoloji dünyası, başarılı ya da başarısız hemen her tasarımında kendini hissettiren asgari yeterlilik yaklaşımı ile ekonomik açıdan daha erişilebilir cihazlar açısından ön açıcı olan bir devi yitirdi.