Facebook kesintisinin hatırlattıkları

Televizyonunuzun uzaktan kumandasının pili bittiğinde eğer evde yedek piliniz de kalmamışsa hâlâ çözüm üretmek için yapabilecekleriniz vardır. Açık bir market arayıp pil alabilir, pil siparişi verebilir ya da pek tavsiye edilmese de geleneksel olarak kabul gören pili ezme metodu ile pilde kalan gücün son kırıntılarını zorlayabilirsiniz. Bütün bunlar olmasa dahi son çare olarak televizyonların ezici çoğunluğu size asgari de olsa bir miktar ayar olanağı sağlayan dahili kontrollere sahiptir. Dolayısıyla televizyonunuzu kontrol edemez hale gelmeniz oldukça güçtür. Hafta başında Facebook ile Facebook’a bağlı Whatsapp ve Instagram gibi servislerde yaklaşık altı saat süren servis kesintisi, kullandığımız çevrimiçi sistemler açısından yedek planlara ihtiyacımız olduğunu bir kez daha anımsattı.

Kesinti ile ilgili Facebook’tan yapılan açıklamada arızanın sorunu çözmede kullanacakları araçları da etkilemesi nedeni ile sıkıntının giderilmesinin zorlaştığı notu düşülmüştü. Sorun, Sınır Geçit Protokolü (BGP) ile ilgili bir güncelleme sırasında Facebook’a ulaşabilmeyi sağlayacak tüm Internet rotalarının geçersiz hale getirilmesi ile başlamıştı. Facebook’un dahili alan adı sunucuları, tanımlı bir rota olmaması nedeni ile ulaşılamaz hale gelince bu sunucuları kullanan Whatsapp, Instagram ve Occulus VR da kesintiden doğrudan etkilendi.

Buraya kadar olanlar bu çapta bir kesinti için anormal bir durum değil. Normal şartlarda bu tipte bir hatanın yeni rota bilgileri yüklenerek kolayca düzeltilebilmesi gerekirdi. Ancak süreç böyle gelişmedi. New York Times Teknoloji Muhabiri Sheera Frenkel bazı Facebook çalışanlarının güvenlik kartları çalışmadığı için binaya dahi giremediğini aktardı. NY Times’tan bir diğer muhabir, Ryan Mac, Facebook’un dahili haberleşme ve iş araçlarının da çalışmadığını; kimsenin herhangi bir iş yapamadığını duyurdu. Bu kadar veriden tahmin edebileceğiniz üzere Facebook güvenlik kartları vb. de dahil olmak üzere hemen tüm dahili sistemlerini tümüyle kendi altyapısına bağlayarak dev bir hata noktası oluşturmuş ve bu da hem kullanıcı tarafında hem de Facebook çalışanları tarafında kullanılan bütün sistemlerin devre dışı kalmasına ve dolayısıyla yeni rota bilgilerinin kolayca yüklenememesine yol açmıştı.

Meselenin kullanıcı tarafındaki boyutu da çok farklı değildi. Yıkım sadece Facebook, Instagram, Whatsapp'ta yaşanmadı. Bu sistemleri çeşitli işler için kullanan pek çok kişi ve bunların yaptıkları işler çok da öngöremedikleri bir şekilde durumdan etkilendi. Pek çok sistem açısından kullanıcı tarafında ayrı hesap oluşturma ve bunları akılda tutmaya kıyasla bir kolaylık olarak görülen “Facebook ile oturum açma” da çalışmadı. Bu sistemlerin sıradan bir siteye oturum açmak için bir süreliğine çalışmaması büyük bir sıkıntı değil. Öte yandan kesinti nedeni ile oturum açmakta başarılı olamadığınız sistem akıllı ev, ısıtma ya da aydınlatma gibi giderek kullanımı yaygınlaşan yanı başımızdaki akıllı sistemlerden biri olduğunda bunun etkilerini daha derinden hissedeceğiniz neredeyse kesin.

Kesintiden kaynaklı sıkıntı yaşayanlar sadece ellerinin altındaki akıllı sisteme Facebook ile oturum açanlar değil elbette. İş haberleşmesi için herhangi bir yedek kanalı olmayıp salt Whatsapp’a sırtını yaslayanlar da benzer şekilde etkilendi. Facebook’ta yaşanan 6 saatlik kesintiden hareketle “Teknolojinin getirdiği olanaklardan yararlanmayı bırakın” anlamına gelecek, gerçekçi olmayan bir çağrının anlamı yok ama Facebook, Google vb. şirketlerin her sistemin bir parçası olmaya, her sisteme sızmaya çalışmaya dönük çabalarını da göz önünde bulundurmak ve bu çabanın kullandığımız sistemlerde oluşturabileceği olası sıkıntılar üzerine kafa yormak gerek. Çeşitli çevrimiçi sistemler giderek daha fazla birbirine bağlı ve daha fazla birbirine bağımlı hale gelirken; bu bağımlılık ilişkilerinin merkezi konumlarında da bir avuç şirket otururken Facebook’ta yaşanana benzer olası vakalar için, en azından daha kritik gördüğümüz işlerimiz açısından hazırda yedek planlarımızın olması gerek.