Sermayeye cömert, emeğe cimri bütçe - 1

2022 Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı TBMM’ye sunuldu ve iki ay sürecek bütçe maratonu başladı. 2022 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinin genel gerekçesinde ‘Kapsayıcı, sürdürülebilir, istihdam odaklı ve gelir dağılımı adaletini gözeten büyümenin tesis edilmesi, mali disiplinin sürdürülmesi, kamu dengelerinin iyileştirilmesi vb.’ hedeflendiği iddia edilse de bütçe gelirleri ve harcamaları arasındaki orantısızlık ve tutarsızlıklar bu ifadelerin dilek ve temenni olmaktan öteye gitmediğini gösteriyor.

Merkezi yönetim bütçeleri, bir yönüyle devletin gelirlerinden hangi toplumsal sınıflara nasıl ve ne kadar kaynak aktarılacağını gösteren ekonomik metinlerken, diğer bir yönüyle de devletin ve onun yürütme organı olan hükümetin bir yıl içindeki siyasi programını oluşturan siyasi belgelerdir. Bütçede yer alan gelirler ve harcama kalemleri arasındaki ilişkinin niteliği, iktidarın ülkeyi yönetirken benimsediği politikaları, sınıfsal tercihlerini ve kararlarını somut olarak yansıtır.

BÜTÇE HAKKI YİNE YOK SAYILDI

Merkezi bütçeden yapılacak harcamaların hangi alanlara ne kadar aktarılacağının ve finansmanının nasıl sağlanacağının belirlendiği bütçe hazırlıkları dördüncü kez Saray’da yapıldı. Bütçeden nerelere ne kadar harcama yapılacağı ve bu harcamalar için halka ne gibi yükümlülükler yükleyeceği konusunda, halkın ya da onun adına karar vermeye yetkili organların söz sahibi olmalarını ifade eden bütçe hakkı bu yıl da yok sayıldı. Bütçenin asıl muhatabı olan milyonlarca emekçi, sendikalar, emek ve meslek örgütleri bütçe hazırlık sürecinin tamamen dışında bırakıldılar.

AKP iktidarı döneminde hazırlanan bütün bütçeler gibi, 2022 bütçesinin de yıllardır ülkenin bütün kaynaklarını kendi ekonomik ve siyasal çıkarları doğrultusunda kullanan, daha doğrusu sömürenlerin bütçeyi yerli ve yabancı sermayenin ihtiyaçları doğrultusunda hazırladığı görülüyor. Öyle ki, ödediği vergilerle bütçe gelirlerinin önemli bölümünü finanse eden halkın, emekçilerin talepleri ve acil ihtiyaçları 2022 bütçesinde hemen hiç dikkate alınmamış.

2022 BÜTÇE HEDEFLERİ GERÇEKÇİ DEĞİL

2022’de bütçe giderlerinin 1 trilyon 750 milyar 957 milyon lira, bütçe gelirlerinin 1 trilyon 472 milyar 583 milyon lira olması, bütçe açığının ise 278 milyar lira olarak gerçekleşmesi öngörülmüş. Tek adam rejimine resmi olarak geçilen 2018 yılında bütçe açığı 73 milyar lirayken beş yıl içinde bütçe açığının yaklaşık dört kat artması dikkat çekici. Üstelik TL’deki değer kaybının hız kesmeden devam etmesi ve dövizdeki ani artışlara bağlı olarak Türkiye’nin dış borcunun öngörülemeyecek oranda artma ihtimali 278 milyar liralık bütçe açığının aşırı iyimser bir tahmin olduğunu gösteriyor.

Türkiye’nin içinde bulunduğu ağır ekonomik kriz ortamı, orta vadeli plan hedeflerinin şimdiden tuzla buz olmasına neden oldu. Tek adam rejiminin halkın sırtındaki borç yükünü daha da arttırmak ve ekonomiyi canlandırmak adına aldığı tehlikeli kararlar nedeniyle OVP’de 2022 yıl sonu itibariyle 9.27 TL olarak belirlenen dolar kuru hedefi şimdiden aşıldı. Yıl sonuna kadar 2023 hedefinin de (9.77 TL) aşılması bekleniyor. Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik ve siyasi atmosferi görmezden gelerek ve masa başında rakamlarla oynayarak hazırlandığı belli olan 2022 bütçe hedeflerine ulaşılabilmesi mümkün görünmüyor.

VERGİ YÜKÜ DAHA DA AĞIRLAŞACAK

Yıllardır bütçeler hazırlanırken yıl içinde toplanacak vergi gelirlerinin yüzde 55’inin harcamalar üzerinden alınan dolaylı vergilerle (KDV, ÖTV) karşılanması hedefleniyor. Ancak ekonomik kriz ve salgın sürecinin hane halkı gelirleri ve harcamalarını olumsuz etkilemesi nedeniyle vergi hedeflerinde yaşanması muhtemel sapmalar nedeniyle 2022 yılı içinde temel tüketim ürünlerine yüksek oranlı zamlar yapılması kaçınılmaz görünüyor.

Türkiye’de yıllardır vergi yükünün büyük bölümünü yoksul halk, emekçiler sırtlıyor. Kamu gelirleri içinde önemli bir yer tutan vergi gelirlerinin ana kaynağı 2022’de yine ücretli emekçiler olacak. 2022 bütçesinin şimdiden halkın sırtına yüklenecek ek vergi ve zamların habercisi olduğu görülüyor. 2021 sonunda vergi gelirlerinde daha önce bütçede hedeflenen rakamın üzerine çıkılarak geçen yıla göre 255 milyar lira artış olması bekleniyor. 2022 yılında vergi gelirlerinin yüzde 20’lik artışla 1 trilyon 430 milyar liraya yükseltilmesi bu yıl milyonların geçen yıllara göre çok daha ağır vergi yükü altında ezileceğinin habercisi.

2021 sonu itibariyle 2020’ye kıyasla 41 milyar lira (yüzde 25) artarak 164 milyar liradan 205 milyar liraya çıkması beklenen gelir vergisinin 2022’de 58 milyar liralık (yüzde 28) artışla 263 milyar liraya ulaşması hedeflenmiş. 2022 yılı vergi gelirlerinde oransal olarak en yüksek artış gelir vergisinde olurken, kurumlar vergisindeki artışın sadece yüzde 12’de sınırlı kalması iktidarın sermayeye karşı ne kadar cömert, emeğe ve emekçilere karşı ne kadar cimri olduğunu açıkça gösteriyor.