Bir sonraki büyük dolandırıcılık

Teknoloji alanında bir şeylerin “bir sonraki büyük şey” olarak pazarlanması sıklıkla görülen bir durum. Söz konusu kampanyalar, kendini büyük bir inançla savunacak ya da daha tarafsız görünen bir konumdan kibarca reklamını yapacak bir kitleyi de çok zorlanmadan bulabiliyor. Pazarlanan şeyin gerçekten “bir sonraki büyük yenilik” olup olmaması ya da bir dolandırıcılık olup olmaması küçük detaylar haline gelirken elden ele, ağızdan ağıza, medya kuruluşundan medya kuruluşuna yayılan ücretsiz ve gönüllü bir reklam/propaganda kampanyası da kendiliğinden oluşuyor. Birkaç gün önce yaşanan Squid Game Token dolandırıcılığı bunun en yakın örneklerinden. Sosyal medyada tek tek hesapların yaptığı reklam/propaganda zaten madalyonun bir yüzü. Madalyonun öbür yüzünde ise “saygın” medya kuruluşlarının dolandırıcılık ortaya dökülene kadar yaptıkları “nötr” haberler mevcut. Sonuç ise bunlara güvenip de parasını Squid Game Token’a yatıranların toplamda 3.4 milyon dolarının buhar olması.

Başka bir dolandırıcılık hikayesi ile devam edelim. Dolandırıcılık alanı bir süredir “bir sonraki büyük şey” olarak pazarlanan non-fungible token’lar (NFT) yani değiştirilemez jetonlar. “Punk 9998” kodlu NFT bir hafta önce 124 bin Etherium yani 532 milyon dolar karşılığında satılarak bir anda en pahalı NFT’ler listesinin en üst sırasına üstelik de listenin eski birincisini yediye katlayarak tırmanmayı başardı. En azından ilk bakışta görünen manzara böyleydi. Satıştan kısa bir süre sonra alımın flaş kredi ile yapıldığı, satıcının alıcıya parayı geri gönderdiği ve bu yolla flaş kredinin geri ödendiği ortaya çıkartıldı. Gerçekte bir satış gerçekleşmemiş, sadece bir NFT’nin fiyatı manipülasyonla arttırılmıştı. Bu sahte satışın en masum sonuçlarından biri “Punk 9998”i içeren NFT koleksiyonunu listenin başına taşıması ve koleksiyonun tümünün değerini arttırması. Daha tehlikeli olası senaryolar ise vergi kaçakçılığından kara para aklamaya doğru genişçe bir skalaya yayılıyor.

Elbette bu vaka için “NFT’leri temsil etmiyor” diyenler çıkacaktır ama bu vaka NFT’lerin yeterince gözlenmeyen, yeterince denetlenmeyen ve manipülasyona fazlasıyla açık bir alan olduğunu göstermesi nedeni ile önemli. Ancak NFT’lere dair mesele sadece Punk 9998’in gösterdikleri ile de sınırlı değil. Punk 9998 ve NFT’lerin ezici çoğunluğu açısından sanatsal üretim sayılabileceği fazlasıyla şaibeli işler var elimizde. Ve bu işler “Değer kazanacak sanat eserleri” olarak pazarlanıyor, satılıyor. “Bu çalışmaların sanatsal değeri nedir?​”, “Fiziki varlığa sahip sanat eserlerinden farkları neler?​”, “Bire bir hatasız kopyalanabilir olmaları sorun değil mi?​” gibi soruların tümünün yanıtı aslında aynı kapıya çıkıyor: Dijital Sülün Osmanlar birilerine Boğaz Köprüsü'nü pazarlamaya çalışıyor.