Diyabet: Kapitalizmin çarkı hastalığı

Eski Mısır’da adı ‘su çarkı hastalığı’ idi. İdrara çok çıkılmasından esin alınmıştı. Zamanla idrarı tatlı yaptığı fark edildi. Binlerce yıl şifa için doğadan medet umuldu. Hâlâ da öyle.

Ama insanlık tarihinde olmadığı kadar artış son çeyrek yüzyılda yaşandı. Belki de antik çağlardaki adından esinle ‘kapitalizmin çarkı hastalığı’ olarak anmakta yarar var. Dünyada halen 422 milyon insan bu hastalıktan muzdarip. Başka bir ifade ile yeryüzünde her 11 kişiden 1’inde mevcut. Üstelik her yıl 1 milyon 500 bin insan bu nedenle yaşamını yitirmekte. Müsebbibi Diyabetes Mellitus yani şeker hastalığı.

14 Kasım, Dünya Diyabet Farkındalık Günü’ydü. Farkındalık adına istatistiklere göz atmakta yarar var. Bir de halk arasında ‘gizli diyabet’ denen prediyabet var ki 12-18 yaş aralığında her 5 gençten 1’i prediyabetik yani gizli şeker. Yaş biraz daha ilerlediğinde 19-34 yaş aralığında bu oran 4 kişiden 1’ine tekabül ediyor. Yapılan çalışmalar “Gizli şeker tanısı alanların yüzde 11’inde on yıl içinde şeker hastalığı geliştiği”ni göstermekte.

Bu yıl diyabet farkındalık günü, insülinin keşfinin 100. yılına denk geldi. Bu keşif olmasaydı diyabetten ölüm oranları çok daha vahim olacaktı. Başlangıçta domuz pankreasından elde edilen insülin, uzun yıllardır gen teknolojisi sayesinde insan insülini olarak üretilmekte.

19. yüzyıl sonlarında idrarın tadına bakarak yapılan tedavi, günümüzde nerede ise her diyabetik hastanın evinde olan kan şeker ölçüm cihazları sonuçları ile düzenlenmekte. Üstelik sensörlü cihazlar ve akıllı cep telefonları sayesinde özellikle Tip 1 çocukluk diyabetinde 24 saat sürekli ölçüm yapmak mümkün.

İnsülin dışında ağızdan alınan ilaçlar da çok gelişti. Ama hiçbir yeni ilaç Fransız leylağından elde edilen metformin ilacının tahtını sarsamadı. Bir başka yeni kuşak ilaç olan SGLT 2 antagonistleri de yine doğadan ilham aldı: Elma kabuğu.

İlaç ve tıbbi cihaz endüstrisinin en fazla kaynak ayırdığı hastalıkların başında geliyor şeker hastalığı. Ama iş koruyucu sağlık hizmetlerine geldiğinde ayrılan kaynaklar oldukça azalıyor. Dedik ya, kapitalizmin çarkı hastalığı bu. 

Kapitalizmin dayattığı en önemli sağlık sorunlarının başında gelen diyabet, obezite, yüksek tansiyon ve kalp hastalığı olup tümü de birbiri ile ilintili.

Çözümü basit: Hareketli bir yaşam, kararınca ve dengeli beslenme, kapitalizmin çarklarını dayanışma ile kırmak.

Sağlıcakla kalın.