Kavramsal fotoğraf nedir? Ne değildir?

Başlıktaki soru, fotoğrafla uğraşanların en çok sorduğu soru olsa gerek. Kavramsal fotoğrafçı mı olmalı yoksa belgesel fotoğrafçı mı?

Kavramsal fotoğrafçılar bir anlamda sanat fotoğrafçıları olarak da düşünülür. “Ben fotoğrafla sanat yapmak istiyorum. O halde kavramsal fotoğrafçı olmalıyım.” Gibi…

Fotoğraf başlıca ikiye ayrılır.

Belgesel fotoğraf (Doğa-manzara-portre-haber fotoğrafçılığı enstantene/sokak fotoğrafçılığı …) ve kavramsal fotoğraf (soyut-deneysel-minimalist-resimsel…) Bazen de Photoshop’la maniple edilen fotoğraflar kavramsal olarak nitelendirilir.

Saydıklarım fotoğrafın başlıca dalları olsalar da üst başlık fotoğraftır. Yerine göre belgesel bir fotoğraf kavramsal ve kavramsal bir fotoğraf da belgesel olabilir.

Her kavramsal fotoğrafın sanat fotoğrafı olamayacağı gibi her belgesel fotoğraf da sanat dışı fotoğraf değildir.

Şimdi konuyu biraz derinleştirelim:

Kavram düşünmek demektir. Yani yaptığımız çalışmanın fikirsel yanıdır. İster doğrudan olsun ister maniple edilerek olsun her fotoğrafta fikir vardır. Yani sıradan bir fotoğrafta bile fikir vardır.

Ben doğrudan fotoğrafla kavramsal fotoğraf farkını şöyle düşünüyorum.

Olay ve olguları yorumlarken yaptığımız/yapacağımız çalışmanın uygulanmasındaki yol ve yöntemlerdir.

Örneğin; kadın cinayetleri ya da çocuk tacizlerini anlatmak istiyoruz.

Doğrudan çekilen fotoğraflarla yani konuyla ilgili mitinge giderek, eylem ve etkinliklerin içinde yer alarak fotoğraf çekebiliriz. Burada ortama ve etkinliğin durumuna göre nesnellikten kareler olabilir.

Ya da çok etkilendiğimiz böyle bir konunun bizde yarattığı etkiyi önce kafamızda oluşturur gerekli hazırlıkları yapar ister stüdyoda ister sokakta kurgulayarak çekeriz. Gazete, dergi ve makas yetmezse Photoshop’la kolaj, montaj yaparak kurgularız. Aynı sorunu farklı yolla çözebiliriz.

Mesele olaya nasıl baktığımız ve ne söylemek istediğimizdir. Biri doğrudan diğeri tasarımlayarak. Kurgu en sıradan, doğrudan çekilen fotoğrafta bile vardır. Dolayısıyla doğrudan çekilen fotoğrafla da, masa başında düşünüp taşınıp manipülasyonla da kavramsal fotoğraf yapılır.

Konunun içeriği ve ne söylemek istediğimiz önemlidir.

Yerine ve durumuna göre biri diğerinden daha uygun olabilir. Dolayısıyla bir fotoğrafçı hem kavramsal hem doğrudan (belgesel) tarzda çalışabilir.

Yalnız kavramsal çalışmak için yalnızca fotoğraf tekniği bilmek yetmiyor aynı zamanda sanat tekniklerini de bilmek, öğrenmek gerekiyor. Belki de bunun için doğrudan/belgesel çalışan bazı fotoğrafçılar kavramsal fotoğrafa sıcak bakmıyor olabilir.

(Haftaya devam edecek…)