İhraçlar devam ediyor

OHAL ilanından sonra ilk olarak 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sendikalar, dernekler, vakıflar, yurtlar, okullar, sonra da 668 sayılı KHK ile ekli listelerde isim isim kamu görevlileri ihraç edilmeye başlanmıştı. Devletin resmi yayın organı, Resmi Gazete ile isimleri terörle irtibatlı, iltisaklı diye, hiç bir yargı kararı olmaksızın ve buna ihtiyaç duymaksızın ilan edilmekteydi. Genel olarak ulusalüstü insan hakları belgelerine ve Anayasa hükümlerine, hukuk devleti ilkelerine aykırı bir uygulama yapılmaktaydı. OHAL dönemi KHK’leri ile ihraç edilen kamu görevlilerinin sayısı 130 binleri aşmıştı. OHAL hukuksal olarak sona ererken 2018 yılında 375 sayılı KHK keşfedildi.

30.06.1989 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin tam adı şöyle:

“657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU, 926 SAYILI TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ PERSONEL KANUNU, 2802 SAYILI HAKİMLER VE SAVCILAR KANUNU, 2914 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM PERSONEL KANUNU, 5434 SAYILI T.C. EMEKLİ SANDIĞI KANUNU İLE DİĞER BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI, DEVLET MEMURLARI VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNE MEMURİYET TABAN AYLIĞI VE KIDEM AYLIĞI İLE EK TAZMİNAT ÖDENMESİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME”

31.07.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7145 sayılı Kanun’un 26.maddesi ile 375 sayılı KHK Geçici 35.maddesi 7145 sayılı Kanun’a eklendi.

Madde şöyle başlıyor: “MADDE 26- 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. GEÇİCİ MADDE 35-A) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle; terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen…”  (28 Temmuz 2021 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7333 sayılı yasa ile 7145 sayılı yasada belirtilen geçici 35. maddenin üç yıllık yürürlük süresi dört yıla çıkarılmıştır. H.Ö )

Sonrasında ise Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, askeri hakimler, Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin, Yükseköğretim Kurulu personelinin, bütün merkezi idare ve mahalli idare personelinin nasıl ihraç edileceği anlatılıyor. Bir mahkumiyet şartı aranmayacaktır. Yükseköğretim Kurulu personeli kurul kararı ile, mahalli idare personeli vali başkanlığındaki ve valinin belirlediği kurulun teklifi ile ve içişleri bakanının onayı ile ihraç edilecektir. 657 sayılı Kanun’a tabi kamu çalışanları, işçiler dahil, o kuruluşun en üst amiri başkanlığında toplanan kurulun teklifi ve bakan onayı ile işten çıkarılacaktır.

İhraç edilenler bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemeyecek, doğrudan veya dolaylı olarak görevlendirilemeyecek, görevinden çıkarılanların uhdelerinde bulunan her türlü mütevelli heyet, kurul, komisyon, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu üyeliği ve sair görevleri de sona ermiş sayılacak.

İhraç edilenlerin silah ruhsatları, gemi adamlığı belgeleri, pilot lisansları iptal edilecek, oturdukları kamu konutlarını veya vakıf lojmanlarını on beş gün içinde tahliye edecekler. İhraç edilenler, özel güvenlik şirketlerinin kurucusu, ortağı ve çalışanı olamayacaklardır.

İhraç edilenler ihraç işlemlerine itiraz edebilirler. İade edilenler tazminat talep edemezler. İhraç edilenler ve haklarında soruşturma ve kovuşturma yürütülenlerin isimleri ilgili pasaport birimine bildirilir. Bu kişilerin eş ve çocuklarına ait banka işlemlerine ait belge ve bilgiler ilgili mercilere verilir.

Yukarıda değindiğimiz konular gibi daha pek çok düzenleme de geçici 35.maddede yer alıyor.

Bu düzenlemeler, hem iç hukuk bakımından hem de ulusalüstü insan hakları belgeleri bakımından sorunludur ve kabul edilemez nitelikteki düzenlemelerdir. Suçsuzluk/masumluk karinesine aykırılıktan, Anayasa’nın 2.maddesinde yazılı olan hukuk devleti, sosyal devlet ilkelerine aykırılıktan, suç ve cezaların şahsiliği prensiplerine aykırılıktan söz edilebilir. Sosyal haklar bakımından, İLO standartları temel alındığında ve uygulamaya bakıldığında, pek çok kamu görevlisinin İLO’nun 111 sayılı İş ve Meslekte Ayrımcılık Sözleşmesi hükümlerine aykırı olarak ihraç edildiği gözlenmektedir. Pek çok KESK üyesi, Eğitim Sen üyesi kamu görevlisi, kamu görevinden çıkarılmıştır. İhraçlar, 87 No’lu Sendika Özgürlüğü ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Sözleşmesi ve 158 No’lu Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi’ne de aykırılık taşımaktadır.

OHAL şekli olarak sona erdi.

Siyasi otoritenin zihninde, mevzuat düzenlemelerinde ve uygulamasında ise devam ediyor.