İşveren engelli çalışanlar için kolaylaştırıcı önlemler almalıdır

SORU: Merhabalar ben 6.5 yıldır ucuz bir market zincirinde çalışıyorum. Yüzde 62 engelli raporum var, sağ kolumu kullanamıyorum ve bacaklarımın ikisi de ameliyatlı, sağ dizimde kalçamda ve kolumda platinler var. Çalıştığım yıllar boyunca sürekli ayakta durduğum ve mağazaya gelen malları tek kolumla çalışmama rağmen bana attırıyorlar. Ürünleri tek elimle ve belime koyup götürmekten artık rahat çalışamaz oldum. Vücudum artık kaldırmıyor ve mağazada kullandığım kolum transpaletle kolonun arasına sıkıştı. Bir şey kaldıramıyorum. Tazminatımı almak için ne yapmam gerekiyor. Hastaneden işin ağır geldiğine dair rapor alabilir miyim?

CEVAP: İyi günler. Engelli çalışanlar açısından 4857 Sayılı İş Kanunu’nda birtakım özel düzenlemeler yer almaktadır. Bunlar arasında İş Kanunu’nun “Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu” başlıklı 30. maddesi işverenlere yükümlülük getirmektedir. Bu düzenlemeye göre: “işverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.”

Yine işveren temel bir emredici düzenleme olan, ayrımcılık yasağı gereği, engelli işçi aleyhine ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan engellilerin aleyhine farklı muamelede bulunulamaz. Ayrımcılık yasağına aykırılık halinde işçi, 4 aya kadar ücreti tutarındaki mahkeme tarafından belirlenecek olan bir tazminattan başka ayrıca, yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir.

Yine, bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalan ve daha sonra maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını isteyebilirler. İşveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe bu işe başvuranlara nazaran öncelikle o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Bu koşullar var olmasına rağmen, işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye 6 aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlü kılınmıştır.

Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’te düzenlenen 18. Madde: “İşverenler, işyerlerini özürlülerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin özürlü çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadırlar” hükmünü düzenlemektedir.

Bu düzenlemelerden de açıkça görüleceği üzere, işveren engelli çalışanları için işyerinde onlar için çalışmayı kolaylaştırıcı önlemler almalıdır. Ancak, sizin sorunuzda anlatmış olduğunuz olaylar Kanun ve yönetmeliklerde düzenlenen hükümlerin tam tersini göstermektedir. Bu açıdan özellikle de işyerinde çalışırken kolunuzun transpaletle kolonun arasına sıkışması nedeni ile ayrıca geçirdiğiniz kazada açıkça gösteriyor ki, işyerinde çalışma koşulları sizin için yaptığınız iş açısından uygun değil.

İşçi açısından sağlık nedeniyle fesih hakkının doğabilmesi için yapılan işin, işçinin yaşamı veya sağlığı için tehlike yaratması hususu önemli bir unsurdur. Bu açıdan sorunuzda belirttiğiniz alacağınız bir doktor raporu ile bunu belgeleyerek İş sözleşmenizi haklı nedenle fesehebilirsiniz. Ayrıca, işyerinde sizi, bu şekilde engelli olmanıza rağmen, çalışma koşullarını kolaylaştırmak yerine sürekli işinizi ağırlaştıran, çalışmanızı zorlaştıran işler verilmesi ayrıca kanımca sizin mobbinge maruz kaldığınızı da göstermektedir. Bu durum da işçi açısından iş sözleşmesinin haklı nedenle fesih sebebidir.