Sosyal haklar kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır

SORU: Devrim Hanım merhaba, açmış olduğum işe iade davasında yerel mahkeme lehime karar verdi. Fakat işveren istinaf mahkemesine başvurdu. Ben yerel mahkemenin kararını tebliğ aldığımda işe iade için işverene başvurmadım. İstinaf mahkemesinin kararından sonra mı başvuru yapacağım?

Ayrıca işten çıkarıldığım tarih 17 Eylül 2019. Yerel mahkeme 4+4 tazminata hükmetti. Bilirkişi raporunda işten çıkarıldığım yukarıdaki tarihe göre hesaplama yapıldı. Bu alacağıma istinafta faiz işliyor mu?

Kıdem ve ihbar tazminatım da tarafıma ödenmedi. İşe başlatılmadığım takdirde kıdem ve ihbar tazminatım hangi ücret üzerinden hesaplanacak? Çalıştığım işyerinde maaşım haricinde aylık, üç aylık ve yıllık periyotlarda düzenli olarak herhangi bir hedef olmaksızın mağaza cirosundan pay (Bordrolarda satış primi olarak geçiyor), ayrıca belirli hedeflerle üç aylık ve yıllık primler almaktaydım. Kıdem ve ihbar tazminatında bu ödemeler hesaplanacak mı? Cevabınız için şimdiden çok teşekkür ederim.

CEVAP: İyi günler. İş Kanunu’nun 21. maddesinin 6. fıkrasının ilk cümlesinde, “İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır” Hükmü yer almaktadır. Burada işçinin başvurusu için davanın kesinleşmesi gerekmektedir. Bölge adliye mahkemelerinin işe iade davasında vermiş oldukları karar kesin olarak belirlendiği için istinaf mahkemesinin kararının size tebliğ edilmesinden sonraki 10 gün içinde işe başlamak için işverene başvuru yapmanız gerekmektedir. Bu süre içinde başvuru yapmamanız halinde ise işveren tarafından yapılan fesih geçerli bir fesih sayılacaktır.

Belirtmiş olduğunuz 4+4 tazminat 4 aylık boşta geçen ücret alacağı ve 4 aylık işe başlatmama tazminatı olarak işe iade davalarında hesaplanan işçi alacaklarıdır. Her iki alacak için de faiz işlemektedir.

Boşta geçen ücret alacağı için, İş Kanunu’nun “Ücretin gününde ödenmemesi” başlıklı 34. maddesinde sözü edilen mevduata uygulanan en yüksek faizin uygulanmasını talep edebilirsiniz. Boşta geçen süre ücret alacağına uygulanan faiz başlangıcı ise, işe iade başvurusunda boşta geçen süreye ait ücret ve diğer hakların ödenmesini de talep ederseniz, başvurunuz ile birlikte işveren temerrüde düşürülmüş sayılır ve faiz başlangıç tarihi bu tarih olarak ele alınır. İşe başlatmama tazminatı açısından da işe iade talep yazısında işe iade, işe iade edilmediği takdirde işe başlatmama tazminatı ödenmesi talep edilirse, bu durumda işverenin işe başlatması gereken 1 ay içerisinde işe başlatmayacağını bildirdiği tarih, hiçbir bildirim yapmaması halinde ise 1 aylık sürenin sona erdiği tarih temerrüt tarihi olacaktır.

Eğer işe davanız kabul edilir ve işveren işe iade başvurunuz üzerine sizi işe davet ederse, iş sözleşmeniz hâlâ devam ediyor olarak kabul edileceği için, kıdem tazminatı almanız mümkün değildir. Kıdem tazminatı alabilmeniz işe başvuru talebiniz işveren tarafından bir aylık süre içinde kabul edilmez ise söz konusu olacaktır. İşverenin bu tutumu yeni bir fesih sayılır ve kıdem tazminatı hesabınız bu yeni fesihteki ücret üzerinden yapılacaktır. Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. “Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32’nci maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır. İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup, tazminata esas ücrete eklenmelidir. Satış rakamları ya da başkaca verilere göre hesaplanan prim değişkenlik gösterse de, kıdem tazminatı hesabında genişletilmiş ücret kavramı içinde değerlendirilmelidir. (Yargıtay 7. HD, 07.03.2016 Tarih, 2015/ 6012 E, 2016/ 5580 K)