İşveren eşit işlem ilkesini ihlal ederse haklı fesih gerçekleşebilir

SORU: Merhabalar, ben bir tekstil firmasında çalışıyorum. Yaklaşık 2 yıl 7 ay oldu. İşten ayrılmak istiyorum ama tazminatımı vermezler diye çıkmıyorum. Ben ilk başladığımda maaş farkı almadım. Benimle beraber işe başlayanlar alıyordu. 2. yılın sonunda anca bana fark yansıttılar. Benden öncekiler şimdi hiçbir iş yapmıyorlar, keyiflerine göre çalışıyorlar. Ben de hâlâ sanki fabrika babamınmış gibi çalışıyorum ve hepsinden düşük ücret alıyorum. Çok zoruma gidiyor. Şef yeni gelen arkadaşlara benim ücretim kadar veriyor. Oysa ki ben daha kıdemliyim. Sadece tazminatım yanmasın diye çalışıyorum. Ne yapmalıyım? Bana yardımcı olur musunuz?  Teşekkürler, Allah razı olsun.

CEVAP: Öncelikle size ve tüm çalışanlara iyi yıllar diliyorum. İşçinin ücretine zam yapılmaması, özellikle yeni yılın daha ilk günlerinde gelen fatura artışları da dikkate alındığından geçinmek için tek geliri ücreti olan tüm işçileri daha da yakından ilgilendiren bir konu olacak.

Ancak, maalesef genel kural olarak, işçinin ücretine zam yapılmamış olması uygulamada, işçi açısından tek başına haklı fesih nedeni kabul edilmemektedir. Bu husus işçi ve işveren tarafından imzalanan iş sözleşmesinde özellikle işçi açısından belirtilmesi durumunda, karar altına alınması durumunda, iş sözleşmesinin bir şartı haline gelecek ve bu açıdan uygulanması işveren açısından zorunlu olacaktır. Uygulamada, her yıl yapılan asgari ücret zammının bir arttırım olarak yeterli olduğu yanılsaması ise yine alım gücünün düştüğü koşullarda da işçiler açısından yeterli gelmemektedir. 

Yargıtay da iş sözleşmesinin işçi tarafından ücretine zam yapılmaması sebebi ile yaptığı fesihlerini haklı bir neden olarak kabul etmemekte ve kıdem tazminatı taleplerini de reddetmektedir. (Yargıtay 9. HD, 03.10.2003 Tarih, 2003/ 3506 E, 2003/ 16024 K)

Ancak buna rağmen, eğer iş sözleşmesinde işveren işçinin ücretine zam yapacağını taahhüt etmiş ve buna rağmen yapmamış ise bu durum, “İş sözleşmesinde belirtilen şartlara uyulmadığı” gerekçesi ile işçi açısından iş sözleşmesini haklı nedenle fesih imkanını vermektedir ve bu konuda Yargıtay da benzer nitelikte kararlar vermektedir. “İşyerinde uygulanmakta olan personel yönetmeliği iş sözleşmesi eki niteliğindedir. Personel yönetmeliğinin değiştiği ve bu değişikliğin işçiye bildirildiği konusunda herhangi bir bilgi dosya içerisinde bulunmamaktadır. Ücret zammının 3 yıllık süreç içinde ödenmemesi adı geçen yönetmelik dikkate alındığında iş şartı haline gelmez” şeklinde görüş belirtmiştir.

Ayrıca, işyerinde, örneğin, bir işçiyi veya çok az sayıda işçiyi ayırıp, onlara zam yapılmaması uygulaması da işverenin İş Kanunu kapsamında ayrımcılık yasağının ihlali olarak değerlendirilir. İşveren bu durumda, işçilere eşit davranma ilkesine aykırı hareket ettiği için, işçi açısından ücretine zam yapılmamış olması haklı nedenle fesih imkanı söz konusu olur. Bu durum, işverenin eşit işlem ilkesinin ihlalini doğurduğu için İş Kanunu’nun 5. maddesi gereği ayrıca, işverenin ayrımcılık tazminatı ödemesinin koşullarını da oluşturmaktadır.

Sonuç olarak, sizin yaptığınız işin aynı olması halinde, tüm işçilere zam yapıldığı halde, size hiçbir gerekçe gösterilmeden zam yapılmamış olması hali veya diğer işçilere düzenli olarak ücretlerine zam yapılıp size düzenli olarak bu işyeri uygulamasının yapılmaması, işverenin eşit işlem ilkesini ihlal ettiği ve iş yerinde ayrımcılık yasağının ihlali olduğu için, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilme hakkınız vardır. Ancak, bu durumlarda işverenler, işçinin kıdem alacağını ödememekte ve işçiler tazminatlarını almak için dava açmak zorunda kalmaktadırlar.