Türkiye fotoğraf dünyası (2)

Yakın tarihimizin fotoğraf ustalarından Cafer Türkmen’le, geçen hafta kaldığımız yerden devam edelim.

“…Sürekli yeni meraklıların katılımıyla grubumuz çoğalarak büyüdü. Çekim gezileri yapıyor, her hafta değişik mekanlarda toplanarak fotoğraf sohbetlerine devam ediyorduk. 1952 yılında yine bir toplantıda karma sergi açmaya karar verdik. Fakat piyasada 30x40 cm veya daha büyük fotoğraf kağıdı bulunmamaktaydı. Süleyman Yazgan sergiye ön ayak oldu. Agfa marka kağıt ithal ederek hepimize on’luk birer paket dağıttı. Ben ve arkadaşlarım bu sergiye altışar fotoğrafla hazırlandık ve salon aramaya başladık.”*

Dikkat ederseniz her sınıftan (fabrikatörden memura, öğretmenden foto muhabirine) fotoğraf meraklısı bir araya gelmiş. Neredeyse bugünün temellerini atmışlar. 1950’li yıllarda Türkiye’de fotoğrafın durumunu gösteriyorlar aslında. Dünyada fotoğraf almış başını giderken bizde vesikalık ve hatıra fotoğrafçılığı boyutlarında olduğu görülüyor. Sovyetlerde endüstrisi kurulmuş fotoğrafın kuramları tartışılıyor, İngiltere’de fotoğraf okulları 1856’larda başlamış, Fransa ve Amerika’da belgesel ve jurnalistlik alanlarında epey ilerlemiş durumdayken, bizde 1950’lerde fotoğraf sanat mı değil mi, tartışılıyor. Yine Cafer Hoca’dan devam edelim o yıllara.

"FOTOĞRAF SANAT DEĞİLDİR"

“…1950’lerde sergi salonu sayısı azdı. Halkevleri salonları da Demokrat Partinin iktidara gelmesiyle kapatılmıştı. (Ne kadar da bu günlere benziyor değil mi?) Grup olarak belediye galerisine başvurduk. Galeri yönetimi ‘Fotoğraf sanat değildir’ diyerek sergi salonunu vermedi. Bunun üzerine Fransız Kültür Merkezine başvurduk. İlk grup sergimizi burada açtık. Ressam Zeki Faik İzer de konuk sanatçı olarak iki fotoğrafla katıldı. Bu ilk sergiden sonra 1960’a kadar her yıl bir grup sergisi düzenledik. Amerikan Kültür Merkezinde de sergimiz oldu. Halk, sergileri büyük bir merak ve keyifle dolaşırken, basın bu sergileri hiç önemsemiyordu. Sergilerimiz üzerine basında birkaç haber ancak tanıdıklar vasıtasıyla çıkabilmişti. Halkın gösterdiği yakın ilgi bizi yüreklendirdi ve kulüpleşmeye karar verdik...”

İFSAK’IN TEMELLERİ ATILIYOR

“… Kulüp kurucu üyeleri seçildi. İsmi de ‘İstanbul Fotoğraf Sinema Amatörleri Kulübü‘ olarak kararlaştırıldı. Böylece İFSAK kurulmuş oldu. Bu arada art arda sergiler açmaya devam ediyorduk. Derken grup üyeleri arasında bireysel çıkışlar ve fotoğraftan anlamayan kişilerin basında yaptığı eleştiriler grup üyeleri arasında huzursuzluk yaratmaya başladı. Fazıl Noyan grubu toplayarak dedi ki; ‘Biz daha şimdiden anlaşamıyoruz. Resmileşirsek aramızdaki samimiyet azalacak, ilişkimiz bozulacak. En iyisi vazgeçelim.’ Bürokratik işlemlerin uzun sürmesi ve fotoğrafa bakış açılarımızın farklılığı dernekleşmemizi engelledi. 1955’te resmileşmedik ama grup dağılmadı. 1960’lara kadar sergiler açmaya devam ettik. 1959’da Kadıköy’de ‘Erenköy Amatör Fotoğraf Kulübü’ kuruldu. Bizim gruptaki kişilerin çoğu da kulübe üye oldu. Erenköy Amatör Fotoğraf Kulubü 1962’de resmen ‘İFSAK’ adını aldı. …”

Haftaya devam edecek.

(*)Cafer Türkmen -Fotoğraflar, sayfa 16 MSÜ/Fotoğraf Bölümü Yayınları