Metaaldatmaca

Metaverse… Teknoloji şirketlerinden giyim markalarına, dev perakende marketlerinden belediyelere ve sanal “emlakçılara” kadar uzanan geniş bir kitlenin son dönemde sıklıkla kullandığı bir kelime. Kimse metaverse nedir bilmiyor, ama herkesin metaverse’e dair tahayyülleri var. Sanal evrenlerin hepsini birleştirecek tek evren mi yoksa tekel haline gelecek tek sanal evren mi yoksa bir başka şey mi? Kime sorsanız yanıt da kelimenin anlamı da değişiyor. Daha ortada bir metaverse bile yok. Metaverse için bir gereklilik olan sanal/arttırılmış gerçeklik sistemleri ise donanımsal yeterlilikleri bir yana fiyatı itibarıyla geniş kitleler açısından erişilebilir değil.  Üstelik beş altı yıl içinde daha erişilebilir olacağına dair bir emare de yok. Ama metaverse’ten arsa satışları, metaverse içinde yürütülen kampanyalar, metaverse uzmanları, metaverse dersleri; başına metaverse konmuş hemen her şeyi ile bu trend kelime etrafında koca bir pazar da kurulmuş durumda.

Metaverse olgusunun medya ve kamuoyunda ele alınışı pek çok açıdan "milyon dolarlık sayfa"yı hatırlatıyor. Alex Tew adında 21 yaşında bir genç 2005’te “milyon dolarlık sayfa” adıyla bir web sitesi kurmuş ve ana sayfasında yer alan 1000x1000 piksellik alanı her biri 1 dolardan satışa çıkarmıştı. Tew’in ilk pikselleri ailesine ve arkadaşlarına satmasının ardından BBC ve The Register’da yayımlanan makaleler meseleyi popülerleştirerek hem satışları hem ziyaretleri arttırmıştı. 2005 sonlarında site Alexa sıralamasında üçüncü sıraya kadar yükselmişti. 2006 başlarında son pikseller de satıldı. Bu arada benzer şekilde piksel satışı yapan irili ufaklı çok sayıda site de türemişti. Orjinaline ya da kopyalarına para verenler verdikleri paranın karşılığını ne kadar aldılar bilinmez ama milyon dolarlık sayfa bugün Internet’in bir döneminin tarihi bir kalıntısı olarak hâlâ yayında. Hangi sitedeki pikseller neden ve nasıl değerlendi? Bu değerler ne kadar gerçekti? BBC, The Register ve konuyu ele alan diğer yayın organlarındaki makalelerinin rolü neydi?

Internet teknolojilerinin ve Internet’in kendisinin baş döndüren bir hızla ilerlediğine şüphe yok. Oyun teknolojileri açısından da durum farklı değil. Sanal ve arttırılmış gerçeklik teknolojileri de öyle ya da böyle ilerliyor. Sanal ve arttırılmış gerçeklik şimdi değilse bile yıllar içinde daha erişilebilir hale de gelecek elbet. Ve bu teknolojiler az çok birbirleri ile de etkileşim içinde değişip dönüşecek. Dönüştüğü halin adının ne olacağı da çok önemli değil. Bütün bu teknolojilerin neye nasıl dönüşeceğini bugünden ya da gelecekte konulacak ad belirlemeyecek. Dönüşümün içeriğinin adı belirlemesi çok daha yüksek bir olasılık.

Öte yandan bugünün metaverse Sülün Osmanlarını, dijital hayali ihracatçılarını, dijital Çiftlikbanklarını ve bunların bilerek ya da bilmeyerek pazarlamasını yapanları nereye koymalı? Kelimenin trendi bittiğinde hangi trend kelimenin peşinden koşacaklarını mı sormalı? Yoksa daha metaverse kelimesi trend olmadan çok önce dahi var olan olguları bugün metaverse’in alametifarikası olarak neden pazarladıklarını mı soralım?

Metaverse düğünleri örneğin… Meselenin biraz uzağındakiler için arkadaşları ve ailesiyle çevrimiçi düğün bir yenilik gibi görünebilir. Oysa ’90’ların sonu 2000’lerin başında başta Ultima Online olmak üzere çok oyunculu çevrimiçi oyunları oynayan bir kitle açısından grafik ve sanal gerçeklik teknolojilerinin ilerlemiş olması dışında bu ne yabancı bir konsept ne yenilik ne de bir ilk. Tıpkı Metaverse’e dair diğer hemen her şey gibi. Zaten var olanlar ile yakın zamanda var olamayacak hayallerin beraber metaverse sosuna bulanmış hallerinin sizi aldatmasına izin vermeyin.