Arjantin ve IMF anlaşması

Geçen hafta Arjantin, hükümetin IMF ile imzaladığı anlaşmalara tepki olarak gerçekleşen sokak gösterilerine sahne oldu. Ülke bir moratoryumdan kurtuldu ancak şartları ağır bir anlaşmaya da imza atmak durumunda kaldı. Başkan Alberto Fernández, anlaşmanın mevcut kazanımları ortadan kaldırmadığı, emeklilik yasasını değiştirmediği, özelleştirme içermediği, büyümeye engeller koymadığı, iş kanunu düzenlemediği gibi pozitif yönlerini ortaya çıkarmaya çalışsa da özet olarak kendilerinin yaratmadığı bir soruna çözüm bulmak durumunda kaldıklarını söylüyordu. Sağcı Başkan Mauricio Macri döneminde, 2018’de IMF ile imzalanan 40 milyar dolarlık anlaşma bu borçların 2022, 2023 ve 2024’te bazı aylarda iki defa olmak üzere ödenmesini öngörüyordu. Macri hükümeti, IMF’den borçlandığı bu tarihi miktardaki parayı, ülkeden kaçan uluslararası sermayeyi fonlayarak ve yabancı yatırımcıların borçlarını ödeyerek harcamayı tercih etti ve kaçınılmaz olarak hem kendi hükümetinin sonunu getirdi hem de ülkenin ekonomik olarak daha derin bir krize girmesini sağladı.

Hükümetin Başkan Yardımcısı Cristina Fernández de Kirchner kanadının anlaşma karşında sessizliğini sürdürdüğü bir ortamda başkan, Rusya ve Çin’e resmi bir ziyaret düzenleyerek yeni bir cephe açma gibi bir seçeneğin de varlığına inandığını gösterdi. Arjantin, özellikle Brezilya’da yapılacak seçimlerden sonra bölgede de yeni bir yapının ortaya çıkacağını umut ediyor. Hiç şüphesiz IMF ile yapılan anlaşmaların saf ekonomik anlaşmalar olduğunu düşünmek mümkün değil. Macri hükümeti, Trump’ın bölgesel tahayyülleri bağlamında bir anlaşma elde etmişti, Fernández hükümeti de bu anlaşmayı mevcut politik koşullar içerisinde yeniden yapılandırabildi. Bununla birlikte Rusya ve Çin seyahati somut sonuçlardan çok verdiği mesaj açısından önemli; Arjantin bölgede ve küresel olarak belirli bir bloka mahkum olmadığını göstermek istiyor.

Her ne kadar hükümet anlaşmanın ülke ekonomisinin büyümesinin önünde daraltıcı politikalarla sınırlandırmalar koymayacağını söylese de IMF’nin tutumu enflasyona karşı büyümeyi yeniden aktive edecek yapısal politikaların uygulanmasının zorunlu olduğu şeklinde. Hükümet, ülkenin önünde iki seçenek olduğu, birisinin belirsizliğe doğru yol almak iken ikincisinin zor ama ülke ekonomisini belirli bir yola soktuğu yönünde bir iddiaya sahip. Arjantin bu yeni anlaşma ile 2018’deki anlaşmaya göre gerçekleştirmesi gereken ödemelere 2026’da başlayarak daha uzun bir süreye, 2034’e kadar yaymış bulunuyor. Ancak IMF’nin öngördüğü özellikle kamu harcamalarındaki daralma hemen, yani 2022 yılında başlıyor.

Bu daralmanın en büyük etkisi ise kamu hizmetlerindeki sübvansiyonların kaldırılması olacak. Burada en çok etkilenecek sektörün ise enerji sektörü olması bekleniyor. Enflasyon altında ezilen, nüfusun yüzde 40’ının yoksulluk sınırında yaşadığı ülkede şimdi özellikle elektrik faturalarında büyük bir artış yaşanması bekleniyor. IMF’nin ilk önerisi elektriğin fiyatlandırılmasının kademeli hale getirilmesi oldu. Bu kademelendirmenin toplumun yarısından fazlası için elektrik faturalarında yüzde 180 gibi bir artış getirmesi bekleniyor. Özelleştirilmiş büyük enerji şirketlerinin borçlarının ödenmesi için kamu kaynakları tarafından desteklenmeye devam edilecek olması ise enerji sektörünün kamulaştırılması yönündeki taleplerin yükselmesine sebep oluyor. Elektrik fiyatlarındaki artışı ise petrol ve toplu taşıma ücretlerindeki artış izleyecek gibi görünüyor.

Bununla birlikte Arjantin’in Macri hükümetinin bıraktığı enkazı, dünyada artan emtia fiyatları, Fed’in muhtemel faiz arttırma dalgası ve boşalmış bir kasa ile IMF anlaşmasını reddederek kaldırması mümkün müydü sorusu akıllara geliyor. Ancak diğer bir ihtimal ise, borçların toplumun büyük bir kısmına ve özellikle emekçilere yıkılarak ödenmesinin de mümkün olmayabileceği gerçeği, ki IMF’nin tarihi bunun gibi anlaşmalarla dolu. Bu durumda Fernández Hükümetinin ekonomik enkazı IMF anlaşmasına rağmen kaldırıp kaldıramayacağını tarih gösterecek olsa da ödeyeceği siyasi bedeli tahmin etmek zor değil gibi görünüyor.