Şifa niyetine: Bitkiler

Hekim de olsanız, soğuk algınlığında şifa niyetine bitkisel çay, nane, limon, zencefil illa ki bir yakınınızca size hazırlanır. Tüm dünyada geleneksel ilaç kullanımı bin yıllardır süregelmekte.

Yakın yıllara kadar bu alanda annelerimizin tarifleri ile yol alıyorken, son yıllarda bizde de durum değişti, sektör haline geldi. Yılların kimi aktar ürünleri şimdilerde eczanelerde de yer almış bulunuyor.

Mesele maydanoz, nane, tarçın ve zencefil ile sınırlı olsaydı çok da önemli olmayabilirdi. Oysa olası ciddi yan etkisi olan nice bitkisel ürün aktarlarda kontrolsüzce satılmakta. Bu konuya ilk el atan, standardizasyon ve kontrol mekanizmalarını hayata geçiren ülke Almanya. Ülkemizde ne yazık ki kısmen yol alınmış olsa da yeterli standardizasyon, kontrol mekanizmaları yok. Temel sorunlardan biri, birçok bitkisel ürünün Tarım ve Orman Bakanlığınca ruhsatlandırılması.

Halk arasında büyük bir yanılgı var. Bitkisel olan ilaçlar masum, yan etkisi olmayan ürünler diye algılanıyor. Oysa dünyadaki tüm zehirler, toksik maddeler kimi bitkilerde mevcut.

Yine büyük yanılgılardan bir diğeri genellemeler. Misal papatya şu hastalığa, tarçın şu hastalığa iyi geliyor denir. Ama hangi tür papatya, hangi tür tarçın? Bırakalım bir ürünün alt grupları arasında tedavide medet umulan etken madde oranının farklılığını, aynı türün farklı rakım ve iklim koşullarında ürettiği etken madde yine farklı olacaktır. Hasılı, bu hali ile aktarların rolü son derece sağlıksız. Eczanelerin yasal bir düzenleme ile devreye girmesi ya da aktarlarda eczacılık eğitimi almış olanların görev alması sağlanmalı.

Üstelik bitkisel ürünün hasat zamanı ve toplanma şekli de çok önemli. Bilimsel olan, yaprakların bitki çiçek açmaya başladığında, çiçeklerin tomurcukken veya tam açılmadan, kabukların ise yaprakların dökülmesinden sonra toplanması. Aktar ürünlerinde ne yazık ki bu zenginlikte bir prospektüs bilgisi yok.

Halk arasında kekik hakkında methiyeler düzülür. Piyasada çok sayıda ticari ürün de var. Ama neredeyse hiçbirinde hangi tür kekik olduğu veya hangi teknikle üretildiği yazmaz. Ama bu böyle devam etmemeli.

Bir de ‘doğala özdeş’ ürün bilgisi var ki evlere şenlik. Aslında doğal değil, yapay. Ama tanım yanıltıcı. Özellikle şifa amaçlı bitki esansları ve yağları için ciddi bir handikap. Bir örnek olarak korona günlerimizin vazgeçilmezi limon kolonyasına bir bakalım. Tüm ticari markaların en fazla bir veya ikisi gerçek limon esansı içermekte, geriye kalanlar kimyasal üretimler.

Giderek insanlar modern tıpla çelişmeyen bitkisel tedavi için daha fazla arayışa girmiş durumda. Ama hekimlerin ekseriyeti bu başlığa mesafeli ve bu nedenle de yeterince bilgi sahibi değil. Oysa kendileri önermese de hastasının kullandığı bu bitkisel ilaçların reçete ile satılan ilaçlarla olası etkileşimlerini ona anlatmak mesleki ve etik sorumluluğu.

Gerek satış başlığında gerekse tarımsal üretim olarak bitkisel ilaç başlığı dünya genelinde ciddi cirolara ulaşmış durumda. Bir tarım ülkesi olarak bizde üretim ne yazık ki yeterli değil. Tarım üreticileri için iyi bir gelir kaynağı olabileceğini not etmekte fayda var.

Son söz olarak “Bitkidir, şifadır” kolaycılığına kaçmamanızı öneririm. Tıbbi danışmanlık almadan nane, limon, tarçın dışına taşmanızı pek önermem. Aman dikkat: Ne onlarla ne de onlarsız...

  Sağlıcakla kalın.