Türkiye fotoğraf dünyası -6

Sanat dünyasının genelinde olduğu gibi fotoğraf dünyası da ülkenin siyasal yaşamından etkileniyor. 20 yıllık AKP tek adam rejiminin; devlet olanaklarını, elindeki belediyeler, cemaat, vakıf ve tarikat aracılığıyla hem ekonomik hem de kültürel alanda bir yozlaşmaya götürmesi tabii ki tesadüf değil.

Fotoğraf alanındaki gelişmeleri anlayabilmek için öncelikle gerçekleşen ve gerçekleşmekte olan “genel sanat” dünyasına göz atmak gerekecek.

SANATA MÜDAHALE, NEDEN?

Kültürel alan toplumda görünürlük sağlar. Siyasal alanın algı ve dikkat çekmesini sağlar. Yıllar önce “muhafazakar sanat” söylemiyle kültür hayatına müdahale edeceğini açıkça ilan edenler bu durumu “dindar ve kindar” nesiller yetiştirilmesi siyasetiyle hayata geçirmişlerdir.

AKP’NİN 20 YILI

Belirleyici olanın “siyaset” olduğunu ve kültürün neye göre belirleneceğini AKP’nin 20 yıllık tek adam rejimi çok güzel göstermiştir. Yani siyasal plan ve hesaplarına uygun bir “kültür” tasarımı. Belirleyen “siyaset” olunca  belirlenen “kültür” olarak gelişmiştir.

AKP’NİN SANATLA İLİŞKİSİNDEKİ UYGULAMALARINDAN GEÇMİŞTE YAŞANANLARI BİR HATIRLAYALIM;

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Sarıkamış şehitlerini anma törenleri için gittiği Kars’ta Heykeltıraş Mehmet Aksoy’un yaptığı İnsanlık Anıtı’nı ucubeye benzeterek anıtın belediye tarafından yıkılacağını ve yerine park yapılacağını söyledi. Bu söylemler sonrası Mehmet Aksoy, Erdoğan’a karşı Anayasa Mahkemesine başvurarak dava açtı.

14 Haziran 2011 günü İnsanlık Anıtı yıkıldı. Önce parçalar halinde kesilerek indirildi.

11 Temmuz 2019 tarihinde toplanan Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Aksoy’un “İfade ve sanat özgürlüğünün ihlal edildiği” kararını vererek Erdoğan’ın tazminat ödemesine hükmetti.

MELİH GÖKÇEK DE HEYKEL KALDIRTIP TAZMİNAT ÖDEMİŞTİ

Aksoy, eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’in 1994 senesinde “Periler Ülkesinde” isimli heykeli hakkında “Ben böyle sanatın içine tükürürüm” diyerek heykeli kaldırttığını hatırlattı. Bu durum da davaya konu olmuş, , Gökçek Aksoy’a mahkeme kararıyla tazminat ödemişti.

Periler Ülkesinde adlı heykel yeniden yerine konulmuş, Aksoy “Yaptırım gücünü elinde bulunduran insanlar kanunsuz olabilir” demişti.

DÖNEMİN KÜLTÜR BAKANI OLARAK ERTUĞRUL GÜNAY’I ANMADAN OLMAZ

AKP’nin sanata müdahalesinde emeği bulunan(!) soldan bir figür olarak Ertuğrul Günay ve o yıllarda değişik alanlardan aydın, yazar ve siyasetçilerin katkılarını unutmayalım.

Ertuğrul Günay, Erdoğan’dan gelen davet üzerine 2007 genel seçimleri öncesi AKP’ye geçti. 31 Ağustos 2007’de Kültür ve Turizm Bakanı olarak atandı. 2011 genel seçimlerinde İzmir 1. Bölge’den milletvekili seçildi. 2013 yılında 17-25 Aralık sürecinde ayrıldı.

AKP kültür ve sanat alanında milli yerli ve devletine bağlı(!) sanat dünyası oluşturmaya başladı. Değnek olarak eski solcu aydın ve sanatçıları da kullandı. AKP kimin sanatçı ve aydın olduğuna karar veren ve her türlü ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayan merkez oldu. Şarkıcı, türkücü, yazar, çizerleri uçaklarla, özel davetlerle, ödüllerle kamu kurum ve kuruluşlarında kendi sanatçılarını ihya etme kültürünü hayata geçirdi. Sanat dünyasında paralel yapılandırma kurarak devletin ya da devletin olanaklar sağladığı sanatçılar bir yana diğerleri öte yana kutuplaşmaya yol açtı.

Bu gelişmelere karşı çıkan sanat kurumları, sanatçı, aydın ve yazarlar kriminalize edilerek sosyal ve ekonomik hayatta yok edilmeye çalışıldı. Sorun hak-hukuk ve adalet mücadelesinde sanat dünyasının sorunları olarak da yerini aldı.

Devamı haftaya…