Türk Telekom kimleri ihya etti?

Türk Telekom, 2005’teki özelleştirilmesinin ardından geçtiğimiz cuma günü atılan imzalarla Türkiye Varlık Fonu tarafından satın alındı. 26 Ağustos 2016’da, Türkiye’deki kamu şirketlerini yönetme gerekçesiyle kurulan ve hiçbir denetime tabi olmadan iktidarın tercihlerine göre kullanılan Türkiye Varlık Fonu ile LYY Telekomünikasyon AŞ arasında, Türk Telekom’un sermayesinin yüzde 55’ini temsil eden paylarını satın almak için sözleşme imzalandı. Dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın “Bu özelleştirmeyle bir sektör serbest piyasa ekonomisine göre işlemeye başladı. Türk Telekom için Oger’den 7 milyar dolar aldık. Kasada da 1 milyar dolar vardı, onu da çektik. Fena mı oldu? Türkiye kazandı” sözleriyle başlayan süreç tam bir vurgun öyküsüne dönüştü.Satış öncesi 2.2 milyar TL kâr elde eden Telekom’un yüzde 55’lik hissesini 6 milyar 550 milyon dolara alan Lübnanlı Hariri Ailesi, satın alma bedelinin çok önemli bir kısmını Türk bankalarından aldığı kredi ile ödedi. Teminat olarak da Türk Telekom hisselerini gösterdi.Sonra bu emsal oldu. Demirören Grubunun iktidarın yol haritasına bağlı olarak Doğan Medya Grubunu satın almak için Ziraat Bankasından kredi alırken gösterdiği teminat da CNN Türk’tü.

Oger grubu, Türk bankalarına borçlarını, Telekom’un yüksek kârlarına rağmen ödemezken, bu gruba kredi kullandırmış olan bankalar, 2018 yılında, iktidarın telkin ettiği formülle “Levent Yapılandırma Yönetim AŞ” şirketini kurdu ve kredi borcu karşılığında Oger grubundaki Türk Telekom’un yüzde 55’lik hisselerini devraldı. Hariri ailesi de para harcamadan giriştiği bu işin tatlı kârını cebine koyup gitti.

Şimdi şu soru tartışılıyor: 2026 yılında, yani dört yıl sonra borçsuz ve bedelsiz olarak Hazineye devredilmesi gereken Türk Telekom, neden 1.7 milyar dolar bedelle Türkiye Varlık Fonu tarafından satın alındı?

Ekonomistlerin dile getirdiği görüşlerden birisi şu: Özelleştirmeyle başlattığı süreci şeffaf olmayan bir biçimde noktalayan AKP’nin, bu son hamlesiyle, Türk Telekom’un ana hissedarı konumundaki 3 büyük bankanın aktiflerinde yeni krediler verilebilmesi için alan açıldı.Bu muhtemelen gerekçelerden birini oluşturuyor.

Söylentilerden biri de, Türk Telekom’un 2023 seçimleri öncesi bu kez, iktidarın yakınlaştığı Birleşik Arap Emirlikleri’ne satılmaya hazırlandığı. Bu ihtimalin izini de süreceğiz.Gazeteci Füsun Sarp Nebil de, Telekom’un özelleştirme sürecinin analizini yaptığı, “Türk Telekom özelleştirildikten 17 yıl sonra devlete dönüyor; süreçte neler yaşandı, emanetten vesayete mi?​” başlıklı yazısında ise, yerel seçimlerde büyük kentleri kaybeden iktidarın yandaşları memnun etme hesabını önemli bir nokta olarak vurguluyor. (T24, 11 Mart 2022) Peki, Türk Telekom başka kimleri ihya etti? Telekom gibi, Varlık Fonunun elinde olan dev firmalar, hem yönetimindeki isimlere tatlı paralar öderken, hem de yandaş medyaya ilan yoluyla sermaye aktarmak için kullanıldı, kullanılıyor.

Bir iki örnek verelim.

Millet İttifakına yakın bir yayıncılık yapan Sözcü gazetesinden bir haber: “Çok az satan gazetelere bile 30 Ağustos ilanı verdiler. Bayi satışı en fazla olan SÖZCÜ’ye vermediler. İşte ayrımcılık: Lafa gelince ‘Hepimiz aynı gemideyiz. Milli birlik olsun’ diyorlar ama ayrımcılık yapıyorlar. Turkcell ile Telekom, gazetelere Zafer Bayramı ilanı verdi. Ancak büyük bir işgüzarlık yaptılar. Bayi satışı en fazla olan SÖZCÜ dahil muhalif basına ilan vermediler.” (31 Ağustos 2018) Saadet Partisine yakın TV5’in Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Yılmaz, TV5’de Hasan Basri Akdemir ve Mustafa Deniz’in sunduğu 4. Güç programında kamu firmalarının kendilerine ambargo uygulayarak yandaş medyaya verdiği reklamlara tepki gösterdi. (22 Ekim 2020) Kenan Şener’in hazırladığı “İktidar destekçisi medyaya akan kamu kaynağı” başlıklı dosyadan bir not da şöyle: “Aydınlık gazetesinin durumu da reklam verenin siyasi tavrını gösteriyor. Kamu bankalarından reklam alabilen gazeteler arasına nihayet 2020’de girebilmiş Aydınlık. 2018 ve 2019 verilerine göre tek bir santim kamu bankası reklamı yok. Doğu Perinçek’in Cumhur İttifakına tam desteği ve 2020’de başlayan kamu reklamları patlaması arasında hiç ilişki olmadığı savunulabilir mi? 2020’de sadece iki özel bankadan 574 santim reklam alabilen Aydınlık, üç kamu bankasına 4 bin 522 santim reklam alanı satmış, Turkcell ve Türk Telekom’dan da 3 bin 500 santimin üzerinde reklam almaya başlamış. Bu başarı grafiği 2021’de de istikrarını koruyor.” (Gazete Duvar, 25 Haziran 2021) Gelelim diğer kısımlara. Hatırlanacağı gibi, son olarak Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin Türk Telekom’un yönetim kurulu üyeliği gündem olmuştu. CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, Türk Telekom’un Yönetim Kurulunda 3 ulaştırma ve altyapı bakan yardımcısı, hazine ve maliye bakanı ve aynı zamanda Cumhurbaşkanı başdanışmanının da bulunduğunu ifade ederek, “9 yönetim kurulu üyesinin 5’i AKP’li bürokrat” demişti. (Cumhuriyet, 24 Aralık 2021) Son bir örnek de sponsorluk ayağından: “Dünyanın en değerli stadyum sponsorluklarının incelendiği bir araştırmaya göre; Galatasaray, Türk Telekom’la ile yaptığı stadyum ismi hakkı anlaşmasıyla dünyanın dördüncü büyük sponsorluk iş birliğine imza attı.” (T24, 5 Haziran 2020)

Bizlerin ödediği faturalarla her gün para basan Türk Telekom, birileri için ise yağma hasanın böreği durumunda. Özetle, bu arpalık mekanizmasını tersine çevirerek, abonelere hizmeti daha uzuca satıp, kurumun söğüşlenmesine engel olarak daha yüksek kâr mümkün.