Çin, küresel ekonomiden kopuyor mu?

Sorunun yanıtını baştan verelim: hayır. Ama, AB ve ABD cenahında böyle bir panik dalgası var. Peki, bu algının nedeni ne, ve neden doğru değil?

Çin’in bulaşıcılığı fazla omicron varyantına karşı hâlâ Sıfır-Kovid politikasında ısrar ediyor olması nedeniyle Şanghay gibi sanayi üretim ve finans merkezleri durma noktasına geldi. Mart ayında, Şanghay’ın sanayi üretimi bir önceki yıla göre yüzde 7.5 düştü. Şanghay. Çin’in GSMH’sinin yaklaşık yüzde 4’ünü oluşturduğu için böyle bir düşme sık rastlanır değil, ve tamamen karantina önlemleri nedeniyle.

Şanghay’ın en önemli sanayileri otomotiv ve elektronik; ayrıca, Şanghay, önemli bir liman. 2021 yılında, Şanghay 3 milyon kadar otomobil üretmişti ki bu Çin’de üretilen araçların yüzde 10’undan fazlasına tekabül ediyor. Otomotiv sanayi kent ekonomisinin yüzde 20’sini teşkil ediyor. İlaç sanayi ise kent eknomosinin yüzde 5’i kadar ama tüm ülkedeki kimyasal sanayi ham maddelerinin yüzde 70’i Şanghay Limanından dağıtılıyor. Üretimi daha fazla durdurmamak için, kent yönetimi, mart sonunda 666 fabrikanın üretime devam etmesine karar verdi. Bu fabrikalar arasında 251 tanesi otomotiv ve yan sanayi, 184’ü ilaç sanayi ve 83’ü yarı iletken sanayi. Bu fabrikalar üretime devam ettiler ama işçi eylemleri de eksik olmadı çünkü üretimin devam etmesi için işçiler fabrikada yatıp kalkmak zorundaydı. Bir aydan fazla bir süredir fabrikaların spor ve konferans salonlarında yatıp kalkan işçilerin iş bırakma eylemlerine başvurmaya başlaması, bu yöntemin çok da sürdürülebilir olmadığını gösteriyor.

Geçtiğimiz günlerde Çin limanlarının tamamen kapandığı ve küresel tedarik zincirlerinin kırıldığı yönünde bir panik dalgası oluştuysa da bu doğru değil.

Sadece Şanghay Limanının ağırlığı yakınlardaki Taicang Limanına kaydırılmış durumda. Görece daha küçük bir liman olan Taicang’ın kapasitesi bu yüzden geçen yıla göre yüzde 250 artmış durumda. Ayrıca, Çin içerisindeki tedarik zincirleri de limanlardan geçici olarak demir yollarına kaydırılıyor.

Bu palyatif çözümler, yabancı yatırımcıları sadece kısmen rahatlatmamışa benziyor. Amerikan Ticaret Odasının 9 Mayıs’ta yayımladığı araştırmaya göre, ABD’li yatırımcılar yüzde 60 oranında gelir kaybı ve tedarik zincirlerinin kırılmasından dolayı rahatsızlık belirtirken yatırımlarını Çin’den çekmeyi düşünmediklerini söylüyor. Bunun aksine, Avrupa Birliği Ticaret Odasının 6 Mayıs’ta yayımladığı araştırmaya göre, Avrupalı yatırımcıların yüzde 90’ı üretim zincirlerinin etkilendiğini söylüyor ve bunların yüzde 70’i Çin’e yaptıkları yatırımları uzun vadede gözden geçireceğini söylüyor. Hatta, yüzde 25 kadar bir kesim, Şanghay’daki genel merkezlerini Singapur’a taşımayı değerlendirdiklerini ifade ediyor.

Yabancı sermayenin Singapur’a kaymasını daha önce Hong Kong’da gözlemlemiştik. Yıllardır süregiden toplumsal hareketlerin güvenlikçi yöntemlerle bastırılması, Ulusal Güvenlik Yasası’nın seçimleri fiilen etkisiz hale getirmesi, muhalefetin tutuklanması ve eğitimli genç nüfusun İngiltere başta olmak üzere Batılı ülkelere göç etmeye başlaması üzerine, yabancı şirketler merkezlerini Singapur’a taşımaya başladılar. İlginçtir ki, ana kara Çinli şirketler de artık bu yolu izliyor ve Hong Kong artık Çin sermayesi için bile bir çekim merkezi olmaktan çıktı. AB Ticaret Odası Başkanı Jörg Wuttke, Şanghay’ın da aynı kaderi paylaşmasından duyduğu çekinceyi dile getiriyor. Ne var ki, hem Amerikan sermayesi iki ülke arasındaki ticaret savaşlarına rağmen Çin’den çıkmayı düşünmüyor; hem de sermayenin Singapur’a taşınması hızla gerçekleştirilebilecek bir süreç değil. Zaten, Çin devleti ve finans çevreleri de endişeli değil. Çin’in en eski yatırım bankası olan CITIC’in Başekonomisti Zhu Jianfang’a göre, Çin’den gelen dış yatırımda düşme yok ama içeriğinde değişme var. Çin, yüksek teknolojili sanayilere geçiş yaptığı için, artık yabancı yatırım da ucuz iş gücüne dayalı sanayilere değil, ARGE odaklı sanayilere yatırım yapıyor.

May 5, 2022