Arjantin'de kriz döngüsü

Kolombiya seçimlerinden sonra Latin Amerika’da sol iktidarların yükselişi bugün daha fazla gündemi meşgul ederken, Arjantin’de 2023 seçimleri öncesi hükümet içindeki çatışmalar yeni bir evreye girmiş bulunuyor. Arjantin’deki ‘Ortodoks politikalarla iflah olunur mu’ tartışmalarında bu hafta adaya bir kişi daha veda etti. Kirchnerizmin kellesini aldığı son isim, Başkan Alberto Fernández’in kabinede en güvendiği isim olan Ekonomi Bakanı Martín Guzmán oldu. Columbia Üniversitesinde çalışan ve Joseph Stiglitz’in öğrencisi olan Guzmán ve uygulamakta olduğu Ortodoks ekonomi politikaları, Başkan Yardımcısı Cristina Kirchner’in uzun zamandır hedefindeydi. Özellikle geçen sene gerçekleşen ara dönem yasama meclisi seçimlerindeki başarısızlığın faturası Guzmán’a kesilmişti. IMF ile yapılan anlaşma, artan enflasyon ve dolardaki hızlı yükseliş Kirchner cephesi tarafından hep Guzmán’ın hanesine yazılmıştı. Kirchner’in kendisine geçen sene açtığı savaşa karşı her zaman ödün vererek bir yatıştırma politikası izlemeyi tercih eden Başkan ise konu ekonomi bakanına gelince Guzmán’dan desteğini hiçbir zaman esirgememişti. Ekonomi Bakanının cumartesi günü Twitter’dan uzun bir mektup ile istifasını açıklaması en çok Başkan Fernández’e karşı bir şok etkisi yaratmış olmalı.

Guzmán 2020’de göreve geldiğinde ülke bir önceki sağcı Mauricio Macri hükümetinin bıraktığı iflas durumu ile karşı karşıyaydı. Genç Ekonomi Bakanı ilk olarak ellerinde 68 milyar dolarlık hazine bonosu bulunan özel yatırımcıları daha düşük faizle daha uzun vadeli bir ödeme planına razı ederek Fernández’in güvenini kazandı. Ancak hükümetteki Kirchnerci kanat bu anlaşmaları ve karşılığında uygulanacak sıkı para ve maliye politikalarına muhalefet etmekteydiler. Akbaba yatırımcıların taleplerinin Peronizmin en çok oy aldığı yoksul kitlelerin daha fazla acı çekmelerini beraberinde getireceği ve bunun da partinin siyasal desteği kaybetmesi anlamına geleceği açıktı. IMF ile yapılan anlaşma ise bardağı taşıran son damla oldu; Kirchnerci kanat Macri hükümetine IMF tarafından seçimleri kazanması amacıyla verilen 44 milyar dolarlık kredinin, kamu harcamalarının kısılarak ödenecek olmasını bir siyasi intihar olarak görmekteydiler. Fernández-Guzmán ikilisi istikrarın sağlanacağı ama zor geçecek 1-2 yıl sonrasında büyümenin tekrar sağlanacağı konusundaki görüşlerini korumaktaydılar. Guzmán bakanlıktan Kirchnerci isimleri uzaklaştırarak planın uygulanmasını garanti altına almayı ve piyasalara güven vermeyi amaçlıyordu.

Tam bu sırada gelen Rusya-Ukrayna savaşı ise planları altüst eden en önemli etken oldu. Kış aylarında bulunan Arjantin’de doğal gaza olan talep en yüksek seviyesindeyken gaz ithalatının karşılanması için gerekli olan kaynağın bulunması da güçleşmeye başladı. Bu durumda hükümet haziran ayının başından itibaren dövize ulaşımı kademeli bir biçimde engelleme yoluna giderken, geçen hafta lüks tüketim mallarının ithalatına yönelik döviz taleplerinde de önemli ölçüde kısıtlamalar getirildi. Ancak enflasyon yüzde 60’lara yaklaştıkça hükümet enflasyona bağlı bono ödemelerini gerçekleştirmekte zorluk çekmeye başladı ve kısa vadeli ve yüksek faizli dolar borçlanarak bu ödemeleri gerçekleştirmek durumunda kaldı. Piyasaların tepkisi ise karaborsada dolar fiyatının rekorlar kırması oldu. Bu bağlamda ülkenin tekrar temerrüde düşme riski çok uzak olmayan bir ihtimalmiş gibi görünüyor.

Guzmán’ın istifası ise bu krizi daha da derinleştirecek, pazartesi piyasalar tepetaklak olacak, burası muhakkak. Ancak aynı zamanda Kirchnerci kanat halının altlarından çekildiğini sezerek oturduğu muhalefet koltuğundan artık mecburen kalkmak durumunda. Macri hükümetinin miras bıraktığı ekonomik krizin çözülememesinde ulusal ve uluslararası birçok etkenin rol oynamasının yanında Kirchner’in politik hırslarının katkısı olduğu söylenebilir. Şimdi ise yavaş yavaş görünmeye başlanan bir seçim ve onun öncesinde çözülmeyi bekleyen bir ekonomik krizde üç senedir eleştirdiği ve sorumlu tuttuğu kişi bir kenara çekilmiş bulunuyor, artık başarı ve başarısızlığın hesabının Kirchnerciliğin hanesine yazılacak bir dönem başlıyor.