Sri Lanka dersleri

Dünyanın çeşitli bölgelerindeki değişik ülkelerden halkların mücadele haberleri geliyor. İşçi ve emekçiler her geçen gün daha fazla kötüleşen yaşam koşullarına karşı ekonomik haklar için, gerileşmeye ve faşistleşmeye karşı özgürlük ve demokrasi için sokakları, alanları dolduruyorlar, genel grev ve direnişlere yöneliyorlar, isyan ediyorlar. Bu mücadelelerin son örneklerinden birisini Sri Lanka’da gördük. Halk devlet başkanının sarayını bastı, devlet başkanı kaçmak zorunda kaldı ve mail yoluyla istifasını gönderdi.

Gazete haberlerinden takip ettiğimiz kadarıyla ülkenin 225 üyeli parlamentosunda yapılan gizli oylamada, hükümet karşıtı protestoların ardından ülkeden ayrılan ve 14 Temmuz’da elektronik postayla istifa eden 8. Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa’nın yerine Wickremesinghe, 82’ye karşı 134 oyla parti rakibi Dullas Alahapperuma’yı mağlup ederek Devlet Başkanı seçilmiş. Ekonomik ve siyasi kriz içindeki ülkede bu sonuçtan sonra suların durulacağını beklemek için hiçbir neden bulunmuyor. Nedeni ise açıktır, devlet başkanı kaçsa da halk isyanına yol açan nedenler varlıklarını sürdürmektedir.

Eğer halk isyanında isyana önderlik eden demokratik ve ilerici parti ve örgütler olsaydı, isyanın ardından gelişmeler muhtemelen şöyle bir yol izleyecekti: Halk güçleri meşruluğunu halkın ayaklanmasından alan geçici demokratik bir hükümet kuracaklar, mevcut parlamentoyu feshedecekler, kurucu bir meclis için seçimleri örgütleyecekler, ülkenin kaderine demokratik yollardan seçilen halkın temsilcilerinin karar vermesini isteyeceklerdi. Bu arada geçici hükümette halkın ekonomik ve sosyal yaşamını rahatlatacak kararlar alacak, ülkenin demokratikleşmesine karşı olan güçlerin bastırılması için önlemler alacaktı.

Ancak halk ayaklanmasının bu biçimiyle gerçekleşmesi şimdilik bu yolun tutulmasını engellemiş görünüyor. Bu durumdan halkı sorumlu tutmak yanlış olacaktır, halk gereğini yapmış, en meşru hakkı olan isyana yönelmiştir. Kendilerine şu soruyu sorması gerekenler ilerici, demokratik, devrimci parti ve örgütlerdir: ‘Neden halkın içinde yeterince güçlü bir biçimde örgütlenemedik, onların isyanını gerçek bir zaferle taçlandıramadık?​’ Sri Lanka’da yeterince güçlü olmasalar da böyle parti ve akımlar vardır. Sri Lanka halkı da kendi gücünün farkına varmış, önemli bir tecrübe biriktirmiştir.

Hatırlanacağı gibi Sri Lanka gericiliği Tamillerin ulusal hareketini soykırıma varan bir vahşilikle bastırmış, şövenizm ve gericilik görünüşte sağlam bir egemenlik kurmuştu. Ancak aradan geçen sürede halkın yaşamı kötüleşmeye devam etmiş, şovenizm ve gericilikle zehirlenen halk diğer temel sorunları ile yüz yüze gelmiş, ekonomik krizin tüm yükünün üzerine yıkılması giderek bardağı taşırmış, isyana giden yolun önü açılmıştır. Bugün halkın kazanımlarının çok sınırlı kalması, gericiliğin halkın örgütsüzlüğünü fırsat bilerek eskiyi görüntüde küçük değişikliklerle devam ettirme çabası muhtemelen uzun ömürlü olmayacaktır.

Kısacası Sri Lanka gericiliğinin halkın temel taleplerini karşılama yönünde adım atmayacağını öngörmek için elimizde yeterince veri bulunmaktadır. Buna karşın henüz yeterince örgütlü olmasa da artık Sri Lanka’da kendi gücünün farkına varmış bir halk bulunmaktadır. Bu halkın, koşulların değişmemesi durumunda yarım kalmış işlerini tamamlamak üzere hareketleneceğini düşünmemek için bir neden bulunmamaktadır. Umarız Sri Lanka’nın ilerici ve devrimci güçleri bu dönemi işçi ve emekçi halk içinde daha yaygın ve güçlü örgütlenmek için değerlendirebilirler.