Bilgisayar problemleri

Bilgisayarlara ciddi bir merak duymayan ortalama kullanıcının “hatasız, sorunsuz çalışma” beklentisinin aksine bilgisayarlar oldukça karmaşık cihazlardır. Bu karmaşıklık bilgisayarın kilitlenmesine ya da yavaş çalışmasına yol açabilecek pek çok hata olasılığını içinde barındırır. Gerçekleşen hataların ciddi bir kısmının kaynağı çok zorlanmadan tespit edilebilse de bazı hatalar vardır ki kaynağını bulmaya çalışan kişiye akli melekelerinden şüphe ettirir. Birkaç gün önce CVE-2022-38392 numarası ile yayımlanan açık bu ikinci türden: 2005 yapımı bazı dizüstü bilgisayarlarda ya da yakınlarında Janet Jackson’ın 1989 tarihli Rhythm Nation parçası çalındığında bilgisayarın kilitlenmesi.

Belirli bir müzik klibinin oynatıldığında; hatta ilgili bilgisayarın kendi üzerinde bile değil, yanında yöresinde oynatıldığında kilitlenmeye yol açabilmesi inandırıcı gelmedi mi? 2005 yılı dizüstü bilgisayarlarda dakikada 5 bin 400 devir ile dönen plakalar içeren disklerin dönemi. “Rhythm Nation”, ismi verilmeyen bir markanın disklerinin doğal rezonans frekanslarını içeriyor. Diskler söz konusu rezonans frekanslarına maruz kaldığında ise sistemin rutin taleplerine yanıt veremediğinden bilgisayar kilitleniyor. İddia o ki dizüstü bilgisayarların üreticisi sorunun keşfinin ardından ses çıkışlarına rezonans frekanslarını kesen bir filtre ekleyerek çözmüş. Söz konusu sorun ve açıklaması hayal ürünü gibi görünüyorsa da teoride imkansız değil. 2009’da Brendan Gregg benzer bir olguyu bir veri merkezinde disklere bağırırken disk gecikmesini ölçerek gözlemlemişti. Rüzgarın yarattığı titreşimlerin döneminin en uzun üçüncü asma köprüsü Tacoma Narrows Köprüsü’nü yıkması kadar olmasa da uygun rezonans frekanslarındaki seslerin eski tip, hareketli parçalara sahip diskler üzerinde bir etkisi olması akıl almaz bir olasılık değildi.

Günümüzde hareketli parçalara sahip eski tip disklerin yerini büyük ölçekte katı hal diskleri aldığından ve Rhythm Nation parçasının popülerliği kalmadığından CVE-2022-38392 kimse için bir risk oluşturmuyor. Ancak bilgisayar sistemlerinin karmaşıklığı artmaya devam ediyor. Bu karmaşıklık artışına paralel olarak, rutin ve alışılmış yazılımsal ve donanımsal problemlerin dışında öngörülmedik, zaman zaman absürde varan hataların olasılığı da artıyor.

Yıllar önce düzgün çalışırmış gibi görünen ancak arka planda sistem kaynaklarını sömürmesinden dolayı sistemi süründüren bir karta denk gelmiştim. Bir başka vakada da bir kasanın içinde çalışmayan donanımın tümüyle başka bir kasaya nakil edildiğinde sorunsuzca çalışmışlığına tanık olmuşluğum var. Bilgisayarlar ne donanım seviyesinde ne de yazılım seviyesinde kusursuz ya da sorunsuz varlıklar değil.