Latin Amerika'da ısınan siyasi gündem

Arjantin, Mevcut Başkan Yardımcısı Cristina Fernández de Kirchner için istenilen 12 yıllık hapis cezası ile dozu her gün artış gösteren politik bir çalkantı yaşıyor. Kirchner taraftarları günlerdir sokaklarda bu durumu protesto edip Cristina’ya destek gösterileri düzenlerken, muhalefetin elinde bulunan Buenos Aires’te polis tüm gücü ile olayları tırmandırmaya çaba gösteriyor gibi. Arjantin’de bazıları için Cristina yolsuzluğun ve politik ayak oyunlarının en cisimleşmiş hali iken, birçok kişi için ise bir sonraki seçimlerde kesin olarak başkan olabilecek ve her gün daha da radikalize olan Arjantin sağına karşı durabilecek yegane kişi. Bu bağlamda ülkede saflar daha da sıklaşıyor, Cristina siyasi ağırlığını gösterir bir biçimde kendi pozisyonunu konsolide ediyor.

Arjantin’de siyaset ısınmışken, komşu Şili’de ise tansiyon had safhada bulunuyor. Bilindiği üzere 4 Eylül’de ülke, kurucu meclis tarafından hazırlanmış olan anayasayı oylayacak. Şilililerin önünde bir yanda mevcut ekonomik sorunların ve gelir adaletsizliğinin en temel kaynağı olan darbe dönemi Pinochet Anayasası varken diğer yandan ülkeyi ekolojik bir devlet olarak tanımlayan, yerli halkların haklarını ve özerkliklerini güvence altına alan, feminist, çok kültürlü bir anayasa taslağı bulunuyor. Her ne kadar böyle bir denklemde seçim yapmak kolay gibi görünse de kamuoyu yoklamalarında yeni anayasayı kabul etmeyenlerin oranı daha fazla olarak çıkmaya devam ediyor. Anayasa taslağını ret kampanyası, ülkenin bölüneceğinden, çok fazla bürokrasi yaratılacağına, ekonomik olarak bir çöküntü yaratılacağına kadar gerçekle ilgisi olmayan birçok argümanı toplumun önemli bir bölümüne kabul ettirebilmiş durumda. Milliyetçi ve muhafazakar duyguları okşayan bir kampanya karşısında Boric Hükümeti yeni anayasaya desteğini daha açık bir biçimde göstererek tutum aldı. Ancak hükümetin bu desteği muhtemel bir ret durumunda muhalefetin ve aşırı sağın elinin güçlenmesi ve momentum kazanması ile sonuçlanabilir.

Brezilya’da ise Lula’nın başkan adaylığının kesinleşerek seçim kampanyasına başlaması ve anketlerde hâlâ en güçlü aday olarak çıkıyor olması Bolsonaro ve destekçileri tarafından demokratik olmayan bazı opsiyonların da masada olabileceği şeklinde yaptıkları yorumların artmasına sebep oldu. Başkan Bolsonaro’nun yakınında bulunan ve PT’nin (İşçi Partisi) tekrar iktidara gelmesi durumunda ordunun yönetime el koyması gerektiğini açık bir biçimde savunan bir grup iş adamının ise hafta içi boyunca ifadeleri alındı. Bu bağlamda Lula’nın muhtemel bir seçim zaferini hukuk dışı yöntemlerle engellemeye çalışabilecek bir hareketin çok fazla destek bulmayacağını iddia etmek mümkün ama seçim sürecinin kolay geçmeyeceği de aşikar.

Bu arada, Venezuela’nın Arjantin’de 8 Haziran’dan beri alıkonulan Emtrasur’a ait Boeing 747-300 kargo uçağı bölgedeki bütün ülkeleri -ve ilginç bir biçimde Türkiye’yi de- içine alan bir biçimde çetrefilli bir konu olma haline devam ediyor. Daha önce İran’a ait olan ve Venezuela tarafından satın alındıktan sonra İranlı bir uçuş ekibi tarafından uçurulmaya devam ettirilen kargo uçağı, Meksika’dan Paraguay ve Brezilya’ya içeriği çok da net olmayan uçuşlar gerçekleştirdikten sonra Arjantin’de alıkonulmuş, uçuş ekibinin bir kısmı da ABD ve AB tarafından terör örgütü olarak kabul edilen örgütlere üye olmaları iddiaları üzerine pasaportlarını ülkeye teslim etmek zorunda kalmıştı. Bu arada Arjantin medyasında, mevcut hükümete muhalif olan kesimler tarafından Türkiye ve Brezilya istihbaratlarının Arjantin hükümetini bu uçak konusunda uyardıklarına dair sahte olduğu çok belli olan bazı emaillerin paylaşılması sonucunda Türkiye’nin Buenos Aires Büyükelçiliği de bu sahte emaillere yönelik bir yalanlama yayımlamak durumunda kaldı. Venezuela hükümeti, Arjantin’in uçağı haksız bir biçimde alıkoyduğunu iddia etmeye devam etse de Arjantin’deki hukuk mekanizması iç politikayı da ilgilendirir bir biçimde uçağın çok ilginç olan son 10 yıllık macerasını ve uçuş ekibinin ilişkilerini kullanmaya devam edecek gibi görünüyor.