Bolsonaro kaçış mevsimini mi başlattı?

Bolsonaro, Brezilya’nın bir önceki faşist başkanıydı. Ülkeyi 4 yıldır yönetmekteydi. Uğraşmış, amacına oldukça yaklaşmış; ancak ülkesinde faşist bir diktatörlük kurmayı başaramamıştı.

Güçlüydü. Din propagandası ve dinin istismarından ciddi ölçüde beslenmekteydi. Bizdeki gibi İslam’dan değil, ama yine dinden, özellikle Evangelist Kiliseden destek almaktaydı. Brezilya Ordusu ve istihbaratında güçlü desteğe sahipti. Amerikan emperyalizmi ve Trump ölçüsünde olmasa da Biden tarafından da sıkı biçimde desteklenmekteydi, ABD’nin Latin Amerika’daki başlıca müttefiklerindendi.

Öte yandan Brezilya, belirli mali, ekonomik sıkıntılarına rağmen, henüz Türkiye gibi boylu boyunca kapitalist krizin batağına sürüklenmemişti. Neoliberal politika ve uygulamalarıyla emekçileri yoksullaştırıp tekelleri ihya etmede elinden geleni ardına koymamış olsa bile, Bolsonaro, halkın gözünde, 20 yıldır iktidarda olan ve “Faiz sebep enflasyon sonuçtur” darbımeseliyle emekçileri canından bezdiren Erdoğan kadar ekonomik çöküntüyle yoksulluk ve temel mesele halini almış geçim derdinin sebebi olarak görülmüyordu. Hatta Bolsonaro, kasımdaki seçimlerde, üst ve üst-orta kesimler bir yana her kesim içinde destek kaybetmekte olan Erdoğan’ın aksine Sao Paulo gibi ülkenin zengin sanayileşmiş bölgelerinde desteğini artırmıştı. Öyle ki, ilk turda rakibi Lula’nın kendisine attığı oy farkını ikinci turda kapatmış ve başkanlığı sadece 1 puan farkla kaybetmişti. Arada 2 milyon fark vardı ama oy oranları yüzde 50.9’a karşı yüzde 49.1’di.

Zengin ve zenginleşen nüfusun yüzde 10-15’lik kesiminin yanı sıra uzun süre canlılığını sürdüren Brezilya ekonomisinde hiç değilse durumunu koruyan ya da az-çok iyileştiren esnaf ve hatta işçilerin belirli kesimlerinin de desteğini almaktaydı. Nitekim, seçim sonrası uzun bir süre taraftarları, özellikle kamyoncular yolları kapatarak protesto gösterilerini sürdürdü. Askeri kışla ve garnizonlar önünde düzenlenen protestolarda ordu darbe yapmaya çağrıldı. Sonunda Bolsonaro bile yolların açılmasını istemek zorunda kaldı.

Evveli gün, 1 Ocak’ta başkanlık devir-teslimi yapılacaktı, ancak iki gün önce Bolsonaro askeri bir uçakla ABD’ye, Florida’ya uçtu. Yanında eşi ve danışmanları da vardı. “Yakında döneceğim. 1 Ocak’ta her şey bitmiyor. Brezilya’nın her yerinde liderlerimiz var” açıklamasını yaptığı canlı bir video mesajı yayımlasa ve mesaj başkanlık sarayı önünde kalabalık bir taraftar kitlesince dinlense bile, algı kaçtığı yolunda oldu. Veda konuşması, kalabalıktan “korkak” ve “hain” gibi sloganlarla tepki aldı.

Taraftarlarının Biden’in başkan seçildiği seçimin ardından Kongre binasını basması nedeniyle Trump hakkında soruşturma yürütülmekteydi. Kongre soruşturma heyeti, Trump’a, “Seçim sonuçlarını değiştirmek için çok aşamalı komplo kurma” ve “isyana yardım” suçlaması yöneltmişti. Brezilya’daki gösterilerde de açıktan darbe çağrıları yapılınca Bolsonaro olası bir yargılamayı ülke dışında bekleyip izlemeyi seçti. Şimdi, yenilgi ve ABD’nin çekilmesinin ardından yine bu ülkeye kaçıp bir lokanta işletmeye başlayan eski Vietnam başkanı gibi, o da ABD’de. Lokantacılığa tenezzül etmeyecek kadar hali vakti yerinde. Herhalde borsa oynayacak, finansal yatırımlarla ilgilenecektir.

Lakin Bolsonaro’nun acı gerçeği şu ki, artan desteğiyle partisinin başında muhalefeti örgütleyerek bir dahaki seçimde yeniden başkanlığı almayı gözü kesmemiştir. Faşizmi inşa etmeye çalışırken işlediği pek çok suç ve attığı onca yasa dışı adımın olası sonuçlarıyla işçilere ve emekçi halka yönelik yaptıklarının, örneğin Amazon Ormanlarını tarumar etmesinin bir gün soruşturma ve yargılama konusu olma olasılığını göze alamamıştır. Tekeller ve yakın işbirliği içinde olduklarıyla ilişkileri, emekçilerin sırtından onları teşvikler ve vergi indirimi vb. önlemlerle nasıl “kalkındırdığı” suçlama konusu olduğunda vereceği yanıtı yoktur çünkü. Yolsuzlukları nedeniyle yüzü kızarmayan Bolsonaro’nun, önceki başkanlar Temer ve D. Rousseff’in yolsuzluk suçlamalarıyla düşürülmelerini hatırlayıp önlemini alarak kaçması hiç de şaşılacak şey değil!

Hazan mevsiminin başlangıcı mı?