Yapay zeka: Nasıl? Nereye?

İnsanlık tarihinde bazı keşif ve icatlar hem mevcut bilim ve teknikte hem de ardından gelecek olanlarda köklü değişikliklere yol açar. Örneğin transistör ve Internet bu tipteki icatlardandır. Modern elektronik John Ambrose Fleming’in vakum tüplerini icadıyla başlar ancak modern elektroniğin yaygınlaşması mikroçiplere giden yolu da açan transistörün icadından sonradır. En küçüğü birkaç santimetre ebatlarındaki, fazla güç tüketen ve kolayca yıpranan vakum tüplerinden küçük, dayanıklı ve oldukça az güç tüketen transistörlere geçiş önce elektroniği, ardından elektroniğin yakın çevresini ve eninde sonunda dünyanın çehresini değiştirmiştir. Doğumu ve gelişimi oldukça farklı olmakla birlikte Internet’in dünyada yarattığı dönüşüm de benzer niteliklere sahiptir. Bugün benzer sonuçları olmaya aday başka bir teknoloji günlük olarak haber bültenlerini süslüyor: Yapay zeka.

Yapay zekanın kullanımı mahkemede park cezasına itiraz etmekten hayvanların dillerini çözümlemeye, fırtınaları öngörmekten kitap seslendirmeye farklı farklı alanlarda deneniyor. Bu hızlı gelişim ve kullanım denemeleri pek çok tartışmayı da beraberinde getiriyor. Kullanıcı tarafından girilen birkaç cümleden kimi zaman güçlü kimi zaman ise beş para etmez görseller oluşturabilen Stable Diffusion ve DALL-E gibi sistemlerin ürettiği görsellerin yarattığı telif kaosundan tutun da Uluslararası Makine Öğrenmesi Konferansının ChatGPT gibi araçlarla üretilmiş metinleri yasaklamasına ve öğrencilerin ödevlerde ChatGPT kullanımına, yapay zeka eğitiminde kullanılan veri kümelerinin taraflılığından yapay zekanın denetimine dek bir kısmı etik bir kısmı teknik bir kısmı hukuki çokça tartışma hızla birikmeye başladı.

Yapay zeka ve buna bağlı teknolojiler çeşitli kusurlara ve eksiklere sahip olmakla birlikte daha şimdiden oldukça güçlü araçlar sunuyor. Bu araçların gücünün ve potansiyelinin en fazla ayırdında olanlar ise çoğunlukla bu araçların gelişim yönleri ve şekillerinde de ciddi söz sahibi olan küçük bir azınlık. Ülkeler düzeyinde ya da akademide yapay zekanın geleceğine, etiğine ve hukukuna dair çeşitli düzeylerde tartışmalar yapılsa da halihazırda teknolojinin nereye doğru yönelmekte olduğunun belirleyicisi bir avuç teknoloji şirketinin çalışanları. Denklem böyle olunca yapay zekanın yöneleceği yönün de şirketler arası rekabeti ve parayı takip etmesi olağan oluyor. Örneğin Microsoft daha önce arama motorları alanındaki rekabette yenildiği Google’a karşı ChatGPT’nin desteği ile yeniden maça çıkmaya hazırlanıyor, stok görsel satan şirketler yapay zeka üretimi görsellerin önünü telif korkuluğu ile kesemediklerinden “Bunları şimdi nasıl paraya çeviririz?​”in hesabını yapıyor.

Bütün bu teknolojilerin gelişimi önemli olmakla birlikte nasıl ve neden kullanıldıkları da önemlidir. ABD’de çeşitli eyaletlerde suç ve suçluluğu önden tahmin etmek için kullanılan yapay zekaya dayalı sistemler ya da insan desteğine ihtiyacı olmayan tam otomatik ölüm makineleri bu teknolojilerin insanlığa karşı nasıl kullanılabileceğinin kanıtı olarak ortada duruyor. Kimi cinayet için kimi para için daha güçlü yapay zeka teknolojilerinin peşine düşerken alanının geleceğine şekil verecek daha geniş katılımlı karar verme mekanizmalarına olan ihtiyaç gün geçtikçe büyüyor.