Soykırımı tartışmak

Araştırmacı Aziz Tunç, önemli bir tartışmanın önünü açıyor, yeni çıkan “Soykırım ve Maraş Kıyımı” adlı yeni çıkan kitabı ile (Pel Yayınları, İstanbul 2022).

12 Eylül Darbesinin aslında başlangıç fişeği olan 1978 Maraş Kıyımı, soykırım olarak tanımlanabilir mi sorusunu, 1948 BM Uluslararası Soykırım Sözleşmesinin maddeleri özelinde enine boyuna sorguluyor.

Kitabın ikinci bölümünde, Aziz Tunç’un konuya ilişkin çeşitli süreli yayınlarda çıkmış olan makaleleri ve kendisi ile yapılan söyleşiler de derlenmesi iyi olmuş.

Aziz Tunç’un kendisi de Maraşlı. Ayrıca Maraş Kıyımı’nın tanığı ve sanığı da olmuş.

Aslında olayın rejisini yapan TC rejimi Maraş Kıyımı’nı iki kesim arasındaki çatışma olarak göstermeye çalışmış, gelişi güzel toparlanmış 800 küsur sanıklı bir sıkıyönetim davası açılmıştı. Halkın Birliği adlı sol bir grupla olan ilişkisi nedeniyle 5 ay tutuklu kalmıştı.

Aziz Tunç, Maraş Kıyımı’na ilişkin bir sözlü tarih araştırmasını, “Beni Sen Öldür” başlığı altında yayınladı. (2014, İstanbul Fırat Yayınları). Bu söz,  kıyım sırasında bir kadının eşinden kendisi öldürmesini istemesiydi, yaşanan vahşet nedeniyle.

“Maraş Kıyımı / Tarihsel Arka Planı ve Anatomisi” ise konuya ilişkin kapsamlı ilk çalışmasıdır. (Belge Yayınları, 2011).

Aziz Tunç 2011 yılında, bu kitabın yayınlanmasından sonra KCK davasından tutuklandı ve hâlâ devam etmekte olan bu davadan dolayı 2 buçuk yıl tutuklu kaldı.

Bu, bir anlamda Maraş kıyımına ışık tutmasından dolayı ödediği bedeldi.

Bu kıyımda sadece Alevi Kürtler değil, CHP’liler, yasal kitle ve meslek örgütleri de hedef alınmıştı.

2015 Haziran seçimlerinde HDP’den Maraş milletvekili adayı oldu. Bu aslında bir meydan okuma sayılabilir. Maraş’ta kıyımın yarattığı suskunluk ve travma ortamının kırılmasında yürütülen seçim kampanyasının büyük etkisi oldu.

2020 Haziranında Aziz Tunç hakkında Vatan Partisi lideri Perinçek’e hakaret iddiası ile dava açıldı ve yakalama emri çıkarıldı

2016 yılında konferans vermek için gittiği Almanya’da iken Pasaportu KCK davası nedeniyle iptal olundu. 2018 Ocağında ise eşi Fatma Tunç’un pasaportuna hava alanında el konuldu. Rejimin aile kurumuna saygısızlığının ifadesi de sayılabilir bu.

Bu yılbaşı öncesi oğlum Deniz’in pasaportuna çıkış yaparken el konulmasını hatırlattı bu bana.

Rusya’da Karayüzlerin Yahudilere yönelik yaptığı pogromlarını anımsatan Maraş Kırımı aslında bir Alevikırım olarak da tanımlanabilir.

Alevikırım da aynı Yahudi pogromları gibi kökleri Osmanlı dönemine uzanan bir olgu.

Maraş’tan önce, 37-38 Dersim Kırımı, ve 60’lı ve70’li yıllarda yaşanan Alevi kırımı girişimlerine tanık olduk.

Alevikırım olgusu da, Ermeni vd. soykırımı olgusu gibi akademik araştırmacıların ilgisine mazhar olmalı.

Çünkü bugünkü otoriter rejimin şifreleri buralarda yatıyor.

Türkiye toplumunda soykırım gerçekliği ile yüzleşilmemiş olmasının en tehlikeli sonuçlarından biri de soykırım tehdidinin otoriter rejimler tarafından, toplumu teslim alma amacıyla bir tehdit unsuru olarak masa altında tutulması olmuştur.

12 Eylül darbesi öncesi yaşanan fiili iç savaş durumu, Kenan Evren Cuntasının sözde “tarafsız bir müdahale” oyununa olanak sağlamış, General Kenan Evren kendini tehdit altında hisseden halk kesimlerinin pasif desteğine mazhar olmuştur. Bu senaryo çerçevesinde Türkeş de tutuklanmıştı kısa bir süreliğine. O da “Fikrimiz iktidarda biz ise hapisteyiz”  diye ifade edecekti tepkisini. Bu kısa tutuklamadaki amaç o zamanki güçlü CHP tabanının pasif kalmasını sağlamaktı.

1981 Anayasa’sının yüzde 90 gibi yüksek bir oranda halk tarafından onaylanmasının ana nedeni iç savaş ortamının yarattığı kitlesel korkuydu.

Tıpkı ISIS/DAEŞ terörünün, 2015 yılında RTE’nin kendi otoriter rejimini oluşturmasının önünü açması gibi.