Last of Us, atıf ve sendika

ABD’de sendikalaşma oranları son 40 yılın en düşük seviyesinde iken bu eğilimin aksine hareket eden nadir sektörlerden biri dijital oyun endüstrisi. Sektörün içinde en alttan en tepeye dek farklı farklı seviyelerden sendikalaşma çağrıları giderek daha yoğun bir şekilde yükseliyor. Bu çağrılara son olarak katılan isim HBO yapımı dizi uyarlaması nedeni ile de sıklıkla adı anılan, altmışı aşkın ödüle layık görülmüş Last of Us oyununun yönetmenlerinden Bruce Straley. Straley, L.A. Times’a verdiği röportajda oyunun diğer yönetmenine dizide atıfta bulunulurken kendi adına yer verilmemesinin kendisini dijital oyun endüstrisinde çalışanların hakları üzerine daha derin düşünmeye sevk ettiğini belirterek, sektörde sendikalaşmanın içerik üreticilerinin haklarını korumak için de faydalı olabileceğine vurgu yapıyor.

Ne Straley atıf yapılmayan tek isim ne de atıf sorunu HBO ve dizi uyarlamaları ile kısıtlı. Oyun çevirmenleri bir süredir LinkedIn’de #TranslatorsInTheCredits gibi taglarla çevirmenlerine atıfta bulunmayan oyun şirketleri teşhir ediliyor. Birkaç hafta önce, bir diğer vakada Callisto Protocol’ün yirmi kadar eski geliştiricisine atıfta bulunulmamıştı. Starley’i “derin düşüncelere” sevk ederek sendikayı keşfetmesine yol açan atıf problemi sektörde çalışanların birçok derdinden sadece biri. Crunch olarak da anılan uzun çalışma süreleri, berbat çalışma koşulları, cinsiyet ayrımcılığı, şirketlerin sendikalaşmayı ve örgütlenmeyi engellemeye dönük baskıları… Liste uzayıp gidiyor.

Oyun Geliştiricileri Konferansının perşembe günü yayımladığı, 2 bin 300 geliştiriciyi kapsayan anketinin sonuçları tabloyu biraz daha net ortaya koyuyor. Ankete katılanların yüzde 39’u haftalık 40 saatin üzerinde çalışıyor. Bunların içinde de yüzde 10’luk bir kesim haftada 51 saat ve üzeri çalışıyor. Ankete katılanların yüzde 55’i sektörün sendikalaşması gerektiğini ifade ederken yüzde 22’si de sendikalaşmaya “olabilir” diyor. İşyerinde sendikalaşmayı konuşanların oranı ise şimdilik yüzde 23. 

Tüm bu koşullar sendikadan, örgütlenmeden olabildiğine uzak bir çalışan kitlesine birkaç yıl içinde sendikalaşmayı ve örgütlenmeyi keşfettirip küçük ama sağlam adımlarla ilerlemelerine yol açtı. Activision  Blizzard, Blizzard Albany, Raven Software, Proletariat, Cards Against  Humanity, Keywords, Zenimax, Paizo, Ubisoft  Paris… Genel eğilimin aksine stüdyodan stüdyoya yavaş yavaş yayılan bir tablo var ortada.

Teknoloji alanında çalışan şirketlerin “küçülme”, “ekonomi” ve benzeri bahanelerle on binlerce çalışanı işten çıkarttıkları bir dönemdeyiz. Son olarak Amazon 18 bin, Microsoft ise 10 bin çalışanının işine son vereceğini duyurdu. Microsoft bünyesinde oyun stüdyoları zaten planlanan işten çıkartmalardan etkilenecek ama diğer oyun stüdyolarında da önümüzdeki süreçte benzer işten çıkartmaların olması yüksek bir olasılık. Ekonomik şartlar keskinleşip çalışanların iş güvenceleri tehlikeye girerken bu sendikalaşma eğilimlerinin nasıl bir sınav vereceğini birlikte göreceğiz.