Peru'da 1990'lara dönüş

Peru’da aralık ayında yaşanan darbe sonrasında yoğunluğu sürekli bir biçimde artan gösteriler, artık kırdan Lima’ya taşınmışken, Boluarte Hükümetinin gösterileri bastırmak üzere aldığı önlemlerin dozu da şiddetleniyor. Başkent Lima, Cusco ve Puno’da olağanüstü hâl uzatılırken, çoğunluğunu Quechua ve Aymara yerlilerinin oluşturduğu eylemcilerin kırdan başkente gelmelerini engellemek için birçok otoyol ulaşıma kapatılmış durumda. Ülkedeki turizm bölgelerini de kapsayan bu yasaklar Cusco gibi yabancı turistlerin uğrak yeri olan kentleri hayalet şehre dönüştürmüşken, birçok şehirde de barikatlar ve güvenlik noktaları günlük yaşamı etkiler halde. Peru’daki olağanüstü hal koşullarının kolluk kuvvetlerine verdiği geniş yetkilere rağmen gösteriler ülkenin geneline yayılma ve genişleme eğilimini sürdürmeye devam ediyor.

Peru’da 1990’lara dönüş görüntüsü veren şok edici olaylar ise Lima’da San Marcos Üniversitesinde yaşandı. Puno, Arequipa ve Cusco’dan gelen göstericiler San Marcos Kampüsünde üniversite öğrencileri tarafından bir haftadır ağırlanmakta ve öğrenciler göstericilerin su, yiyecek ve battaniye gibi ihtiyaçlarını karşılamaktaydılar. Cumartesi günü ise 300 kişilik bir polis kuvveti, zırhlı araçlar ve helikopter desteği ile kampüsü işgal ederek yüzden fazla göstericiyi ve öğrenciyi göz altına aldı. Kampüsün polis tarafından işgal edilmesi ve göstericilerin yerlere yatırılarak göz altına alınması 1991’de Fujimori’nin ordu güçlerine aynı kampüsü işgal ettirmesi ve burada bir karargah kurdurması görüntülerini hatırlattı.

Avukatların ve kongre üyelerinin, gazetecilerin ve insan hakları komisyonu üyelerinin kampüse girmelerinin engellenmesi ise içeride yaşanan insan hakları ihlallerinin vardığı boyutlar hakkında endişe uyandırdı. İnsan hakları komisyonu üyelerinin açıklamalarına göre gözaltına alınan göstericilerin bir kısmı uyuşturucu araması bahanesi ile çıplak aramaya maruz bırakılmış, uzun süre avukatlara ulaşmaları engellenmiş ve kötü muamele ile karşılaşmışken, diğer yandan polisler kampüsteki yurtlara kadar girerek üniversitenin özerkliğini ihlal etmekten çekinmemişlerdi. Lima’da öğrencilerin göstericilere destek verdiği Mühendislik Üniversitesi Kampüsü etrafında askeri birliklerin konuşlanmaya başlaması da San Marcos Üniversitesindeki müdahalenin diğer kampüslere de yayılacağı yönünde bir işaret olarak yorumlanıyor.

Göstericiler iki ayı aşkın bir süredir Boluarte Hükümetinin istifa etmesi, seçimlerin öne alınması ve yeni bir anayasa sürecinin başlatılması yönündeki taleplerini savunmaya devam ederken, Dina Boluarte Hükümeti ise göstericilerin arasında teröristlerin bulunduğu, yerli topluluklarının terör örgütleri tarafından zorla sokağa çıkarıldıkları yönündeki iddialarına devam ediyor. Bu iddiaların da büyük medya kuruluşları tarafından öne çıkarıldığını ve bu yöntemle gösterilerin meşruiyetinin ortadan kaldırılmaya çalışıldığı görülüyor.

Bununla birlikte Boluarte Hükümetinin kongrede de yavaş yavaş güçlenen bir muhalefet ile karşılaştığını söylemek mümkün. Boluarte her ne kadar ordu ve kolluk kuvvetlerinin belirlediği aks üzerinde hareket ederek koltuğunu güvence altına almış gibi görünse de, her geçen gün güçlenen toplumsal muhalefet ve sokak hareketleri sayesinde kongrede de sağlamlaşan bir muhalefete maruz kalmaya başladı. Derinleşen kriz karşısında ise Peru’daki elitlerin önünde seçimleri yenilemekten başka çare kalmayacak gibi gözüküyor. Ancak mevcut anayasa değişmeden seçimlerin yenilenmesinin bu kronik temsil sorununu nasıl çözeceği ise soru işareti olarak kalmaya devam edecektir.