Yapay zeka ve beyaz perde

Yönetmenliğini Andrew Niccol’un üstlendiği 2002 yapımı ‘S1M0NE’ filminde Al Pacino, başrol oyuncusu filmin çekimleri tamamlanmadan çekip giden Viktor Taransky adlı bir yönetmeni canlandırır. Taransky filmini kurtarmak üzere bir bilgisayar yazılımı ile Simone adını verdiği dijital bir oyuncu yaratarak herkesi Simone’un varlığına inandırır. S1M0NE’un hazırlıkları sırasında 2001 yapımı Final Fantasy’nin dijital olarak üretilmiş karakterlerinin dönemin tekniklerine kıyasla gerçekçi görünümlerinden esinlenerek filmde gerçekten dijital olarak üretilmiş bir oyuncu kullanılması düşünülmüştür. Ancak Beyaz Perde Sanatçıları Derneğinin (Screen Actors Guild- SAG) bunun bir sonraki adımının ekrandaki tüm sanatçıların dijital versiyonlarla değiştirilmesi olacağı gerekçesi ile şiddetle karşı çıkar ve sonunda Simone karakterini Rachel Roberts oynar.

SAG’ın üyesi oyuncular potansiyel olarak işlerinden olacağı için Simone’da dijital oyuncu kullanılmasına karşı çıkışının üzerinden 20 yılı aşkın zaman geçti. SAG’ın kabusu gerçek oldu. Çok küçük bir örnek ses ya da görüntü kullanılarak insan seslerinin ve görüntülerinin neredeyse gerçeğinden ayrılamayacak kalitede dijital olarak taklit edilmesi kolayca mümkün hale geldi. “Derin sahte” (deep fake) olarak anılan bu video ve seslerin geldiği noktayı görmek için ITV’nin Idris Elba, Kim Kardashian, Greta Thunberg ve Conor McGregor gibi ünlülerin derin sahtelerini kullanarak ürettiği yeni komedisi Deep Fake Neighbour Wars’u izlemeniz yeter. Üstelik mesele sadece oyuncularla da sınırlı değil. Netflix Japonya “anime endüstrisindeki iş gücü kıtlığına deneysel bir çözüm katkısı” olarak Dog and Boy kısa filminin arka planlarını yapay zeka kullanarak oluşturduklarını duyurdu. Netflix’in duyurusunun ardından gelen tepkilerin ezici kısmı Netflix’in sanatçılara para vermekten kaçınmak için bu yolu tercih ettiğini ve bunun etik olmadığını tartışıyordu.

Netflix ile aynı güdülerle olmasa da yapay zekaya dayalı video içerik üretiminden yararlanan başka bir video; Twitch’te 14 Aralık’tan beri kesintisiz olarak yayınını sürdürüyor. Pikselize 4 karakterin diyaloglarından oluşan Nothing, Forever; Seinfield’ın çizgi parodisi. Diyaloglardan kamera hareketlerine, sahne uzunluklarından müziğine dek Nothing Forever’ın neredeyse her şeyi çeşitli yapay zeka sistemlerinin ürünü. Nothing Forever’ı görsel açıdan ve metin olarak “ilkel” bulsanız dahi yapay zeka alanındaki gelişmelerin neleri mümkün kıldığına ve kılabileceğine dair bir örnek olarak önem taşıyor.

Gelişmekte olan bütün bu sistemlerin ilgili sektörlerde çalışanlar arasında yarattığı ludizmvari tepki anlaşılır bir tepki elbette. Ancak ludistlerin makineleşmeye karşı zafer kazanamadığını unutmamak gerek. Derin sahteler bir daha gitmemek üzere geldiler. Bir filmin çekimleri sırasındaki hatalı ya da sonradan değiştirilmek istenen diyalog için sahneyi yeniden çekme devrinin üzerinde güneş battı bile. En azından fazla karmaşık olmayan görseller için grafik sanatçılarına hazırlatma devri de sona yaklaşıyor. Etik açıdan, telif hukuku açısından, kültür ve sanat açısından yapılması gereken çokça tartışma mevcut elbette ama bu tartışmaların çoğunlukla sanatçıların aleyhine kapitalist şirketlerin lehine sonuçlanacağını öngörmek de güç değil.