İşçi haftada bir gün izin kullanmak zorundadır

SORU: Devrim Hanım, bir seneden beri bir iş yerinde çalışıyorum ama hiç haftalık izin kullanmadım. Bir sene izinsiz çalıştım, babaannem vefat etti cenazesine iki saat süre verdiler. Yeğenimin düğününün olduğunu bir ay önceden söylediğim halde beni gündüz saat 14.00’te saldılar. Bu yüzden yeğenimin düğününe geç katıldım. Dayımın cenazesine hiç izin vermediler. Raporluyken zorla çalıştırdılar. İşverenin bu baskıları nedeniyle avukatımla konuşup ihbar çektim. Haklarımı alabilir miyim?

CEVAP: İyi günler ve ilginiz için teşekkür ederim. Sorunuzda İş Kanunu’nda farklı maddelerde düzenlenen konulardan bahsetmiş olduğunuz için bunları sırayla cevaplamaya çalışacağım. Öncelikle hafta sonu tatili kullandırılmaması açısından İş Kanunu’nun “Hafta tatili ücreti” başlıklı 46. maddesinin 1. fıkrası şu şekildedir: “Bu kanun kapsamına giren iş yerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir...” Bu madde düzenlemesi emredici bir düzenlemedir yani bu düzenlemeye aykırı bir uygulama yapılamaz. Ancak, yedi günlük bir zaman dilimi içinde ifadesi söz konusu tatil gününün mutlaka pazar günü olamayacağını ama kesintisiz bir 24 saat dinlenme verilmesi gerektiğini belirtir. Dolayısıyla size, haftalık izin verilmemiş olması açıkça kanunun bu uygulamasına aykırıdır. Bu durum sizin açınızdan ise iş sözleşmesini haklı nedenle fesih sebebidir. Bir yıldan fazla bir süre çalışıyor olmanız nedeni ile haklı bir nedenle iş sözleşmenizi feshedeceğiniz için bu durumda kıdem tazminatınızı almaya hak kazanırınız.

İş Kanunu’nun ek ikinci maddesi “mazeret izni” başlığı ile ölüm ve doğum halinde işçinin kullanabileceği izin hakkını düzenlemektedir. Buna göre “İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde üç gün, eşinin doğum yapması halinde ise beş gün ücretli izin verilir” hükmü düzenlenmiştir. Burada kanun maddesinde sayılanlar belirli kişiler olduğu için kanun maddesi amca, dayı, gibi akrabaları kapsamamaktadır. Dolayısıyla burada işverenle anlaşarak izin alabilmeniz (Örneğin cenazeye katılabilmek için ücretsiz izin gibi) sizin yararınıza olacaktır. Ayrıca, düğün için izin alınması hususu ise kanunda düzenlenmemektedir. Sonuç olarak hafta sonu tatilininizi kullandırmaması ve raporlu iken sizi çalıştırması gibi durumlar size haklı nedenle iş sözleşmesini fesih hakkı vermektedir. Bu durumda iş sözleşmenizi feshetmeniz durumunda kıdem tazminatına hak kazanırsınız ancak iş sözleşmesini fesheden taraf olduğunuz için ihbar tazminatı hakkınız bulunmamaktadır.