Deprem, işverene haklı fesih imkanı vermez

İyi günler. Bu hafta köşemizde kısa soru cevap şeklinde depremden etkilenen işçiler ve hakları ile ilgili soruları cevaplandıracağız.

SORU: Deprem nedeni ile iş yerine çağrıldığı halde işbaşı yapamayan depremzede işçilerin hakları nelerdir?

Genel kural olarak işçinin mazeretsiz olarak işe gelmemesi devamsızlık yapması işveren açısından haklı nedenle derhal fesih hakkı veren bir durumdur. Ancak, normal koşullarda dahi işçinin işe davamsızlığı haklı bir nedene dayanıyorsa, bu durumda işçinin iş sözleşmesini işverenin haklı nedenle sonlandırması söz konusu değildir. Örneğin, işçinin tanıklık etmesi, seçime katılması, hastalanması, karısının hastalanması veya doğum yapması, çocuğunun hastalanması gibi nedenler işverene haklı nedenle fesih imkanı vermez.

Yaşadığımız deprem felaketinin haklı ve meşru mazeret sayılmaması ise söz konusu olamaz. Evi yıkılmış, yakınlarını kaybetmiş bir işçinin işe gitmemesi haklı bir devamsızlıktır ve işverenin bu nedenle işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi hukuka aykırı olacaktır. Bu nedenle iş sözleşmesi feshedilen işçi isterse yasal şartlarının bulunması durumunda işe iade davası veya iş yerinde çalışmak istememesi durumunda da kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacakları için dava açabilecektir.

SORU: İş yerinde çalışırken depremde işçinin ölümü veya yaralanması halinde işçinin hakları nelerdir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu iş kazasını, “İş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olay” olarak tanımlar. Bu tanıma bağlı olarak işçinin iş yerinde olduğu ve ayrıca iş yeri sınırları dışında olsa dahi işin yürütümüyle ilgili olduğu herhangi bir durumda deprem nedeniyle ölmesi veya yaralanması, bedenen engelli bir hale gelmesi iş kazası olarak kabul edilmelidir. İş yerinde bulunduğu anda veya işin yürütümü esnasında depreme maruz kalan ve yüzde 10 ve üzeri meslekte kazanma gücü kaybına uğrayan çalışan, SGK’den sürekli işgörmezlik ödeneği alabilir. İşçinin ölümü halinde de en az beş yıldan beri sigortalı olması ve 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi olması halinde işçinin eşine, 25 yaşından küçük çalışmayan çocuklarına, ana ve babalarına ölüm aylığı bağlanabilecektir.

SORU: İş yerinde işin durmasını gerektiren koşulların varlığı halinde işçinin ne gibi hakları vardır?

İş yerinde, bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması durumunda İş Kanunu’nun 24. maddesi 3. nendi gereği işçiye haklı nedenle fesih olanağı tanınmaktadır. Deprem de bu zorlayıcı nedenlerden sayılır.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz tüm bu hususlar işçi açısından iş sözleşmesinin sonlandırılması ve işçilik alacaklarının alınabilmesi açısından kanunda düzenlenen hususlardır. Ancak, burada önemli olan husus işçinin yaşadığı deprem felaketine ayrıca işini kaybetme endişesi de eklemeden işçilik alacaklarının ve işin korunmasının sağlanabilmesidir. Bunun için deprem sonrası, sağlık barınma gibi ihtiyaçların insanca yaşam koşullarının sağlanabilmesi açısından zaman da gerekmesi dolayısıyla, pandemi sürecinde olduğu gibi belirli bir süre fesih yasağının getirilmesi, gelir kaybı yaratmayacak şekilde kısa çalışma ödeneğinin verilmesi gibi uygulamaların yapılması işçinin işinin korunması açısından önem kazanmaktadır.