Kazanacak aday

Satrancın ilginç kurallarından biri de piyon terfisidir. Piyonlar rakip hatların içinden geçerek son sıraya ulaştıklarında at, fil, kale ya da vezir’ dönüşebilirler. Yani her piyon bir dönüşümün adayıdır. Her ne kadar en güçlü taş olması sebebiyle piyonu vezire dönüştürmek mantıklı görünse de bazen oyunu kazanmak için piyonu at , fil ya da kale gibi daha zayıf başka bir taşa dönüştürmeniz gerekebilir. Kısacası satrançta en güçlü taş kazanacak taş değildir.

Aşağıdaki diyagramdaki konum Haag ve Szabo arasında 1958 yılında oluşmuş. Hamle sırası beyazda.

Siyahın piyonu vezir yaparak kazanacağını öngören Haag çok zarif bir hamle yapıyor 1.Fg1! ( 1…fxg1V ya da 1…f1V ile piyonu vezire terfi etmek pat olmasına neden oluyor aynı şey piyonun kaleye terfi etmesi durumunda da geçerli. Harika bir savunma. Peki, siyah nasıl kazanabilir? Şaşırtıcı olmakla birlikte kazanan hamle piyonu 1…f1F!! hamlesiyle piyonu fil yapmak! 2.Fe3 (ya da başka bir fil hamlesi) 2… Af3 ve şimdi 3…Fg2 mata karşı hiçbir çare yok.

Albin Gambiti adlı savunmada çok bilindik ve kazandıran bir piyon terfisi bulunmaktadır.

1.d4 d5 2.c4 e5!? [ilginç hamle] 3.dxe5 d4 4.e3? [doğrusu 4.Af3] 4...Fb4+ 5.Fd2 dxe3 6.Fxb4?? [doğrusu 6.fxe3] 6...exf2+ 7.Şe2 [7.Şxf2?? yapılamaz 7...Vxd1 siyah veziri kazanır] Diyagram.

7...fxg1A+!! [İnanılmaz ama piyonu ata dönüştürmek kazandırıyor. 7...fxg1V yapılırsa 8.Vxd8+ Şxd8 9.Kxg1’den sonra eşit olur] 8.Şe1 [zorunlu. 8.Kxg1?? oynanırsa 8...Fg4+ ile şah ve vezir şişlenir] 8...Vh4+ 9.Şd2 Ac6 [ve siyah materyal fazlası ve açıkta kalmış şah yüzünden rahatça kazanır.]

Aşağıdaki diyagramda siyah durumu savunuyor gibi görünse de beyaz şık bir terfi ile kazanıyor, kazanan devam yolunu bulmaya çalışabilirsiniz. Hamle beyazda.

1.Kc8+! [önce kale feda ediliyor] 1...Kxc8 [alış zorunlu] 2.Va7+!! [Bu vezir fedası rakip şahı istediği kareye çekiyor, 2.bxc8V+?? ile piyonu vezir yapmak beraberliğe neden oluyor] 2...Şxa7 [2...Şc7 oynanırsa 3.bxc8V++ Şxc8 4.Vxe7 hamlelerinden sonra beyaz kazanır] 3.bxc8A+!! [Piyon ata terfi ediyor ve yeni doğmuş at çatal atıyor, veziri aldıktan sonra siyah piyonları süpürecek. 3.bxc8V?=]

Bazen bir piyonu ata terfi etmek kazanmak için yetmeyebilir, belki çok fazla ata ihtiyacınız vardır!? Diyagramda hamle sırası beyazda.

1.a8A!! [Diğer seçenekler pata neden olur] 1...d3 2.Ab6!! [yeni doğan at patı engellemek için kurban ediliyor] 2...cxb6 3.c7 b5 4.c8A!! [yine at çıkmak lazım aksi tekrar pat] 4...b4 5.Ad6!! [ikinci kurban] 5...exd6 6.e7 d5 7.e8A!! [İnanılmaz ama gerçek] 7...d4 8.Af6!! [üçüncü kurban] 8...gxf6 9.g7 f5 10.g8A#!! [bu dördüncü at, ancak oyun bitti]

Piyonu vezir yapmak yerine at ya da fil yapmamız gereken konumlar olabileceğini gördük. Peki, piyonu kaleye terfi ettirmemiz gerekebilir mi? Sizi satranç tarihinin en güzel problemlerinden biri ile baş başa bırakıyorum. Diyagramda beyaz oynar kazanır.

1.Şb5! [1.Şb7 Kd7 piyonu açmaza alır 2.Şb8 Kxc7 3.Şxc7 ile berabere olur.  1.Şc5? Kd1 2.c8V?? Kc1+ ve işler tersine döner siyah kazanır] 1...Kd5+ siyahın şah çekmediği konumda beyaz piyonu vezire terfi edecek+ 2.Şb4 Kd4+ 3.Şb3 Kd3+ 4.Şc2 Kd4 5.c8K!! [Ancak şimdi 5. c8V? olmaz 5…Kc4+!! 6.Vxc4 zorunlu ve maalesef pat oluyor] 5…Ka4 [Zorunlu çünkü beyaz 6. Ka8 mat tehdit ediyor] 6.Şb3 [siyah ya kaleyi kaybedecek ya da Kc1 ile mat olacak]