‘Kopyala- yapıştır’ filmler

Dijital teknoloji birçok konuda kolaylık kuşkusuz. Bilgiye kolay ulaşmak, onu kopyalayıp depolamak, başka bir yere ulaştırmak artık çok daha rahat. Dijital bir materyali defalarca çoğaltıp güvenli bir şekilde gelecek kuşaklara aktarmak mümkün, büyük olanak. Üstelik zaman da kazandırıyor bu gelişmeler. Misal, diyelim bir form doldurmanız gerekiyor ya da basın bülteni yazacaksınız. Daha önce doldurulmuş bir formu, kendini düzenli olarak tekrar eden bir durumu anlatan bülteni alıp üzerinde küçük oynamalar yaparak ya da bilgileri güncelleyerek yeniden dolaşıma sokmak artık zahmetsiz!

Hal böyle olunca, bu kopyala yapıştır yönteminin sanatta, özellikle de sinemada geçerli olmaması için ne gibi bir engel olabilir ki? Üstelik söz konusu filmin teması, estetiği ve görselleştirilme biçimi tamamen dijital dünyanın formlarına uydurulmuşsa! Aneesh Chaganty  ve Sev Ohanian ikilisinin yarattığı 2018 tarihli “Seaching” (Kayıp Aranıyor) sinemada yeni bir deneyim sunuyordu. Tamamı bilgisayar ya da telefon ekranındaki görüntülerden kurulu film yeni bir ‘türü’ de müjdeledi: Dijital dedektiflik.

Eşini kaybettikten sonra ergen kızıyla sorunlar yaşayan bir babanın, evladı ortadan kaybolduktan sonra onun dijital ayak izlerini takip ederek nerede olduğunu bulma çabasına odaklanıyordu film. Ama filmin görsel dünyası tamamen günlük hayatımızda kullandığımız ekranlarla inşa ediliyordu. Bilgisayarda ya da telefonlardaki görüntülü görüşmeler, yazışmalar, mailler, sosyal medya hesapları filmin görsel dünyasını oluşturuyordu. Haliyle sinemadan aşina olduğumuz bir kamera görüntüsü söz konusu değildi.

Bu parlak fikir, seyircinin de ilgisine mazhar oldu ve film dünya çapında 75 milyon dolarlık bir gişe hasılatı elde etti. Tabii ki fikrin yaratıcılarından Sev Ohanian ve Yapımcısı Timur Bekmambetov           su akarken testiyi doldurmak gerektiğini fark edip hemen aynı minval üzere yeni bir filmle çıktılar karşımıza. ABD ve birçok ülkede halihazırda vizyona girip 45 milyon dolar hasılat elde eden “Kayıp” (Missing) bu hafta itibariyle bizde de gösterimde.

İlk filmin kurgusunu yapan Nicholas D. Johnson - Will Merrick ikilisine emanet edilmiş bu kez yapım. Haklarını yemeyelim, ilk filmin dinamik kurgusu, seyirciyi terse yatıran yapısıyla önemli işler çıkarmıştı ikili. Senaryoya da el atan ikilinin imzasıyla karşımıza gelen “Kayıp” tam da yazının girişinde bahsettiğim ‘kopyala- yapıştır’ yapımlardan birisi olmuş. İlk filmin bütün hikaye işleyişi alınmış, isimler ve kimi olay örgüleri çıkarılıp yerine yenisi konmuş. Yine aileye dair geçmiş görüntülerle açılıyoruz. Yine ebeveynlerden birisinin kaybı söz konusu. Yine teknoloji nostaljisi var. Yine ergen bireylerin sorumsuzluklarını izliyoruz. Yine kayıp kişinin bilinmeyen bir geçmişi olduğu ortaya çıkıyor, boyun ayrıntıları, sosyal medya hesapları vb… bütün yapı yeniden inşa edilmiş. Tek fark, ilk filmde kızı için her şeyi yapmaya hazır bir babadan bu kez annesi için her şeyi yapmaya hazır bir kıza geçmiş hikaye.

Babasını çocukken kaybeden June, 18 yaşına yeni girmiş genç bir kadın. Annesi yeni sevgilisiyle gittiği Kolombiya tatilinde birden ortadan kaybolunca izini sürmek de ona kalıyor. June annesinin dijital geçmişinin izini sürmeye başladıkça, yalnızca onun değil kendisinin de geçmişine dair birçok karanlık ortaya çıkıyor. Haklarını yemeyelim, her ne kadar ilk filmin ardından zorlama olsa da burada da işin polisiye tarafı güçlü. Anneye ne olduğuna dair gizemin iyi saklandığı, seyircinin dikkati başka yönlere çekilmişken bir anda başka bir bilgiyle sarsıldığı izlemesi kolay bir yapım var karşımızda. Ekranlar vasıtasıyla iletişim kurmaya alışık nesil için iyi bir deneyim kuşkusuz bu iki film. Ancak, bir fikir olarak parlak olsa da estetik olarak sinemada sürdürülebilir olup olmadığı muğlak. Benim ‘performans sineması’ olarak adlandırdığım yapımlar arasındaki yerine alacak ve bir süre sonra ancak literatürde, araştırmalarda adı anılacak yapımlardan birisi “Kayıp”!