AİHM kararlarına uyum göstermek

Türkiye Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 1954 yılından beri tarafıdır. AİHS, 44. maddeye göre, Büyük Dairenin kararları kesindir. 46. maddeye göre de Sözleşmenin tarafları kesinleşmiş kararları uygulayacağını taahhüt etmiştir.

Ama yaşadığımız olağanüstü dönemde (Olağanüstü dönem diye niteledik, çünkü şimdiye kadar hiçbir siyasi iktidar ‘AİHM kararları bizi bağlamaz’ falan gibi sözler sarfetmemişti) açıkça imza inkar ediliyor, hukuksuzluk idari pratik hale geliyor. Türkiye, AİHS sistemini böyle ret ve inkar ediyor. Ama aynı zamanda Adalet Bakanlığı da  ne kadar büyük bir oranda AİHM kararlarını uyguladığını falan açıklıyor. ‘Ne yardan geçiyor ne serden’ lafı var ya, aynen öyle. Mesele oran meselesi değil. Canının istediği karara uyacak, uygulayacaksın, istemediklerine uymayacaksın diye bir kural yok. İmzacı hiçbir ülkeye böyle bir ayrıcalık da tanınmış değil. Mesela Selahattin Demirtaş kararı, mesela Osman Kavala kararları yıllardır uygulanmayı bekliyor. Tam bir keyfilik ile, hukuksuzluk ile Kavala ve Demirtaş özgürlüğünden yoksun bırakılıyor. Demirtaş kararında ( Başvuru no: 14305/17 ) AİHM ne diyordu?

Demirtaş’ın tutukluluğu, AİHS 5/3 maddesinin ihlalidir. Yani “Makul bir süre de yargılanma ve tutuksuz yargılanma hakkı” ihlalidir.Demirtaş’ın tutukluluğu AİHS 18. maddenin ihlalidir. Yani AİHS’de belirtilen hak ve özgürlüklere Sözleşmede izin verilen kısıtlamaların öngörüldükleri amaç dışında uygulanmaması kuralının ihlali.Sözleşmeye ek 1 No’lu protokolün 3. maddesinin, yani seçme ve seçilme hakkının ihlali.

Sonuç olarak Demirtaş siyasi gerekçelerle tutuklanmıştır. AİHS’teki sınırlamalar kötüye kullanılmıştır.

Anayasa bakımından Anayasa’nın 90. maddesinin ihlali söz konusudur. Ceza hukuku bakımından AİHS kararlarına uyulmaması Türk Ceza Kanunu’nun 257. maddesinde yazılı olan suçu oluşturur. Çünkü Anayasa’nın 138. maddesine göre yargıya kimse talimat veremez. Yargı kararlarına uyulması bir mecburiyettir.

Kime söylüyoruz? Edirne’de ve Silivri’de hepimizin gözleri önünde, tam bir keyfilik ile hapiste tutuluyor Kavala ve Demirtaş!

Türkiye, Anayasa’nın 2. maddesine göre bir hukuk devletiymiş, öyle mi diyorsunuz? İnanalım mı?

AİHM kararlarına uyum göstermek o kararları uygulamakla olur. İlk aşama budur.

İkinci aşama ise ihlalleri tekrar etmemekle olur. Korkunç bir durum var ihlal tekrarları konusunda.

İHOP verilerine işaret edeyim!

Yerine getirilmeyen, uygulanmayan, tekrarlayan ihlaller ile ilgili olarak “nitelikli izleme” diye belirtilen bir süreç var. Eğer, ihlaller tekrarlanıyorsa o dosyalar nitelikli izlemeye alınır. Bu konuda Av. Dr. Kerem Altıparmak tarafından hazırlanmış dosyaya İHOP web sitesinden ulaşılabilir (https://ihop.org.tr/avrupa-insan-haklari-mahkemesi-kararlari-ve-izlenmesi/).

İHOP tarafından aşağıda belirttiğimiz haklar ile ilgili dosyalar takip ediliyor. Bu dosyalar Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından nitelikli izlemeye tabi tutuluyor. Biliyorsunuz AİHM kararlarının yerine getirilip getirilmediği Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından izlenir. Şu 10 dosyayı dikkatinize sunuyorum:

Zorunlu din dersi, Zengin/Türkiye kararı, 2) Kadınlara karşı şiddet konusunda Opuz /Türkiye kararı, 3) Toplantı ve gösteri özgürlüğü konusunda Oya Ataman ve diğerleri kararı, 4) LGBTİ+ hakları konusunda Türkiye kararı, 5) Mültecilerin geri gönderilmesi yasağı konusunda Karımnia/Türkiye kararı, 6) Yaşam hakkı cezasızlık konusunda benzer ve diğerleri kararı, 7) Zorla kaybedilme konusunda Meryem Çelik ve diğerleri kararı,8) Yaşam hakkı konusunda Erdoğan ve diğerleri kararı, 9) İfade özgürlüğü konusunda Artun ve Güvener kararı ve 10) Çevrenin korunması konusunda Taşkın ve diğerleri Türkiye kararları.