Kıdem, ücretlerde farklılık yaratabilir

SORU: Merhabalar. Ben bir firmada neredeyse 1 yıldır çalışıyorum. İlk geldiğimde vasıfsız işçi olarak işe başladım, daha sonra deneyim kazandım ve diğer tecrübeli arkadaşların yaptığı işi yapmaya başladım. Daha sonra benim mesleğimi değiştirip gaz altı kaynakçısı yaptılar. Bu benim için iyi bir şey, burada sorun yok. Benim maaşım arttı ama diğer arkadaşların bayağı altında. 5 kişi ile aynı işi yapıyorum ama en az ücreti alan benim. Üretimde sorun yok, üzerime düşeni yapıyorum. Bu sorun benim çok zoruma gidiyor. Direkt mahkemeye mi vereyim yoksa başka bir şey mi yapayım? Lütfen yardımcı olur musunuz? Çok teşekkür ederim şimdiden.

CEVAP: İlginiz için teşekkürler. İş Kanunu’nun “Eşit davranma ilkesi” başlıklı 5. maddesi, “İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmi süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz” hükmü yer almaktadır.

Bu maddede yer alan düzenlemeler, işçinin dili, dini, ırkı, cinsiyeti, engellilik gibi düzenlemeler işverene eşit davranma yükümlülüğü yüklerken, ayrıca, işçilere ayrımcılık yapmamasına ilişkin yasaklar da getirmektedir. Ancak, madde metninde yer alan, “... esaslı sebepler olmadıkça...” ifadesi işverenin yönetim hakkı kapsamında bazı düzenlemeler yapabilmesinin de önünü açmıştır.

Buradaki istisna “İşin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça” hususudur. Örneğin, farklı çalışma koşullarına sahip olan işçiler arasında eşitlik tam olarak uygulanmayabilir. Bu husus da işverenin yönetim hakkı kapsamında değerlendirilir. Bu kapsamda, eşit davranma borcu; yaş, kıdem gibi objektif nitelikler ve yetenek, beceriklilik gibi subjektif niteliklerle de ilgili olabilmektedir. Önemli olan husus ise “ayrımcılığın” işin niteliğine ilişkin olmasıdır.

Sizin sorunuzda belirtmiş olduğunuz husus iş yerindeki kıdeme bağlı olarak işçilerin ücretlerinde fark olup olamayacağına ilişkindir. Bu husus işverenin yönetim hakkı ve iş yeri uygulaması noktasında yapılabilmektedir. Yani iş yerinde daha uzun süredir çalışan işçilerin ücretlerinin farklı olması eşit davranma ilkesine aykırılık teşkil etmeyebilir. Kaldı ki Yargıtay da iş yerinde çalışan ve aynı işi yapan işçilerin ücretlerinin kıdeme bağlı olarak farklılık göstermesini eşitlik ilkesine aykırılık olarak değerlendirmemiştir. (Yargıtay 22. HD, 2017/ 37596 E, 2017/ 28185 K,)

Sizin sorunuzda belirtmiş olduğunuz hususlar, bu değerlendirmeler kapsamında ele alındığında uygulanmakta olabilir. Ancak, tüm aynı işi yapan işçiler sizinle aynı kıdeme sahip ise ortada hiçbir objektif, somut bir durum bulunmamasına rağmen böyle bir ücret farklılığı varsa, bu açıdan bu ayrımcılığın neden kaynaklandığına dair işverene bir yazılı başvuru yapabilirsiniz.