Yazın çocuklarımızla ne yapabiliriz: Tüm bakanlıklara, belediyelere çocuk dostu şehirler çağrısı

MEB’e bakan Bakan Tekin karma eğitime karşı “same sex (tek cinsli)” eğitim demiş, varsın bakan tekkelere tarikatlara, manastırlara, onların tarihlerine ve iç ilişkilerine baksın, “same sex” ne anlama geliyor? Bunu ifade eden birinin bir ülkede eğitim bakanı olması, kendi başına eğitim anlayışının ne kadar yıprandığının bir göstergesi.

Söylenecek çok söz var ama bunun kritiğini daha sonraya bırakıyorum. Bugün aile ve çocuklar yaz aylarında ne yapabilir, yazı etkin deneyimlerin yaşandığı ve içselleştirildiği mutlu verimli bir yaza nasıl dönüştürebilir, tüm devlet ve topluma, belediyelere ne tür sorumluluklar düşüyor, bunun üzerinde duracağım.

TATİLLER, PANDEMİLER, DİJİTALLEŞME HANEYE, SOKAĞA KAPANMA ANLAMINA GELİYOR

Pandemi sürecinde iki yıla yakın okul ve üniversiteler kapalı kaldığı gibi pandemi aşılsa bile dijitalleşme sürecinde online-e ders ve online çalışma giderek artıyor. Adı üzerinde “uzaktan” veya “online”. Burada iki soru öne çıkıyor: “Online” ortam nasıl bir ortam oluşturuyor? “Sanal” ortam fiziki ortamı ikame etme şansına sahip mi? Sanallığın etki ve sonuçları neler?

“Sanal”ın diğer ucu, esas kitlelere, halka, çocuklara dokunan kısmı ise “sanal” olmaktan çıkıyor, uzakta kalıyor. Hanelerde, oturma odalarında, mutfaklarda kalıyor.

Dahası adı “yaz tatili” ama tatil eve, sokağa kapanma mı anlamına geliyor? Böyle bir tatilin kime ne faydası var?

Tatilde, uzaktan öğretimde, okul dışında diğer alanlar nasıl bir ortam oluşturuyor acaba? Çocukların ve insanın yaşaması ve gelişimine ne kadar uygun acaba?

HANE, SOKAK, ŞEHİR, TATİL ÖĞRENME ORTAMI MI?

Eğitim öğretimin okul ve derslik duvarlarına sıkıştığı bir toplumda çok fazla yol alınamayacağı açık.

O halde okul vakti veya tatil vakti, fark etmez, her yer spontane olarak öğreneceğimiz ortamlara dönüşmeli. Bunda sorumluluk da tüm kurum ve kişilere düşüyor.  Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının,  Milli Eğitim Bakanlığının, Kültür Turizm Bakanlığının, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının, Gençlik ve Spor Bakanlığının, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının, hatta dışişleri, içişleri, tüm bakanlıkların ve hükümetin her yaptığını çocuğa, gence, insana, onların gelişimine, öğrenmesine uygun yapması gerekiyor.

Merkezi hükümet kadar yerel yönetimlere, belediyelere de çok kritik sorumluluklar ve işler düşüyor. Öğrenen hane, sokak, mahalle, şehir nasıl inşa edilebilir, mevcut hane, sokak ve şehirlerimiz nasıl toparlanabilir?

OKULDAN “UZAK” SAYILAN YERLER DE ÖĞRENME ORTAMI OLMALI

Uzaktan öğretimde “uzaktan” sayılan yerlerden kasıt aslında “konutlar”, konutların yerleşik olduğu “sokaklar”, “siteler”, “mahalleler”, bunların üstüne oturduğu köy, belde, şehirler oluyor.

Öğrenme ortamı eğitim öğretimin temel parçası ise, her nerede çocuk veya insan yaşıyorsa, oranın öğrenme ortamına uygun olması gerekiyor. Bunlar insanca bir yaşam için de şart.

MODELLİK: SADECE ÖĞRETMEN DEĞİL, HANE, SOKAK, ŞEHİR MODEL OLUŞTURMALI

Eğitim öğretimin en temel yolu, hele de eğitimin, etik ve estetik eğitimin en etkin yolu “model olma/model alma”dır. Okul ve öğretmenden haklı olarak model olmasını istiyoruz da hane, sokak, mahalle, şehir modellik edebiliyor mu? Mahallede parklar, oyun alanları, kütüphaneler var mı? Binalar sağlam sağlıklı ve kimlikli mi, mimari bir özellikleri var mı, estetikler mi? Sokağın mahallenin tarihi var mı? Mahalle ile ilgili bir bilgi bilinç var mı? Hangi yöne baktığı belli olmayan, nerede başlayıp nerede bittiği belli olmayan sokaklar, bulvarlar; çocukların ince yaratıcı duygular, mimari hassasiyetler kazanmasına uygun mu? Trafik ne alemde?

Bulunulan sokakta, mahallede, şehirde çocuklar, insanlar ne kadar bitki ve hayvan çeşitliliği ile karşılaşıyor? Taş örnekleri, fosil örnekleri her sokakta, her mahallede kalıcı sergilere dönüştürülemez mi? Çocuklar gençler sokak resmi duvar resmi yapamaz mı? Sokak köşelerine sokağın tarihi, binalara binaların tarihi yazılmaz mı? Sokak panolarında mahallenin iklimi, bitki deseni, fizik, kimya, biyoloji, dil, edebiyat örnekleri yer alamaz mı?

Aynı apartmanlardaki çocuklar, yaşlılar, gençlerin buluşacağı, birlikte vakti geçireceği bir alan var mı? Böyle bir alışkanlık yaratılamaz mı?

Yani çocuklara topluma model olma sadece öğretmenle ve okulla sağlanamaz, her sokağın her şehrin her bakanlığın modellik yapması gerekir.

GEZİ, SERGİ, SANAT ETKİNLİĞİ BİLETLERİ, DOĞA-TARİH-KÜLTÜR TURİZMİ DESTEĞİ

Aklı başında orta üst gelir grubundaki ülkeler, sınıf ve aileler çocuklar ve gençler için pek çok yaz düzenlemesi yapıyor. Tüm şehirlerde senfoni etkinlikleri, doğa-tarih-kültür gezileri var, bunlar karşılıksız destekleniyor. Öğrencilere gençlere tren biletleri veriliyor, müze-sinema-tiyatro-şenlik destekleri veriliyor. Daha köklü olarak yazın pek çok şehir ve ülke arasında gençlik değişim programları, gençlerin kalacağı yurt-pansiyon-otel olanakları, çeşitli yaz eğitim ve sanat atölyeleri düzenleniyor.

Peki, Türkiye’de neler yapılıyor? Nesin’in matematik köyü gibi kaç etkinlik var, bunların kapasitesi ne kadar, kamu-resmi kurumlar bunlara ne kadar destek oluyor? Gençlere hiç sinema senfoni bileti sağlanıyor mu? Belediyeler gençlere yönelik ne tür etkinlikler düzenliyor, devlet bunları ne kadar destekliyor?

7-14 YAŞ İÇİN BU HAFTA BİRER OKUMA ÖNERİSİ

Nitelikli öykü, roman, tiyatro, şiir, tarih, teknoloji, bilim okuma ölçüleri var mı, hangi yaş grubunda nelere dikkat etmelidir, hangi kitaplar var, hangilerine öncelik verilmelidir? Bu konularda Eğitim Sen çatısında akademisyen ve öğretmen arkadaşlardan oluşan ekiplerle çok geniş katılımlı çok emek verilmiş çalışmalar yapıldı. Ayrıntılarına gelecek haftalarda değineceğim. Şimdilik bu hafta için bu çalışmalarda 7 yaşından 14 yaşına önerilen kitaplardan birer örnek aktarayım:

Beatrix Potter “Tavşan Peter’in Maceraları” (7+yaş, masal)Akşit Göktürk “Kralın Piresi” (8+yaş, masal)Goethe “Kurnaz Tilki” (9+yaş, masal)Ahmet Ümit “Masal Masal İçinde” (10+yaş, masal)Aisopos “Ezop Masalları” (11+yaş, masal)Ataol Behramoğlu “Yiğitler Yiğidi ve Uçan At Masalı” (12+yaş, masal)Sabahattin Ali “Kamyon” (13+yaş, öykü)Aytül Akal “İki Ucu Yolculuk” (14+yaş, öykü)

Haftaya ölçütler ve farklı türde okumalar üzerinde duracağız.

Tüm bakanlıklara, resmi kurumlara ve belediyelere tekrar çağrıdır. Şehirlerimizi içinde yaşanılır, çocuklarımızın gelişimine uygun şehirler haline getirelim, çocuk dostu insan dostu şehirler olsun.